منشأ نقوش کاشی‌های کاخ قبادآباد ترکیه با نگاهی تطبیقی به آثار ایران و سوریه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی، دانشکدۀ معماری و هنر، گروه صنایع‌دستی، دانشگاه کاشان، شهر کاشان، استان اصفهان.

2 استادیار، دانشکدۀ معماری و هنر، گروه صنایع‌دستی، دانشگاه کاشان، شهر کاشان، استان اصفهان.

چکیده

یکی از خصیصه‌های مهم هنر اسلامی وجود تشابهات فنی و تجسمی است که میان سفال مناطق مختلف جهان اسلام به‌ویژه سفال نوع سلجوقی وجود دارد. این مسئله بیش از همه در حوزۀ جغرافیایی ایران، سوریه و ترکیه مشاهده می‌شود. از جمله مواردی که در بررسی‌های هنر اسلامی همواره مورد توجه واقع شده تعیین خاستگاه این تشابهات است. پژوهش حاضر با در نظر داشتن این مسئله و با هدف واکاوی سمت و سوی انتقال سنت‌ها در سفال قرون 6 و 7 هجری بر آن است که منشأ نقوش کاشی‌های کاخ قبادآباد ترکیه را به‌عنوان یکی از مصادیق این تشابهات بررسی کند. این مقاله با گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای و استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد ایران منشأ بسیاری از تأثیرات وارد بر نقوش کاشی‌های کاخ قبادآباد است. مصر نیز سهم ناچیزی را به خود اختصاص می‌دهد. بخشی از این تأثیرات به‌صورت غیرمستقیم و به‌واسطۀ سوریه و بخشی دیگر به‌صورت مستقیم و از طریق تجارت، مهاجرت و جنگ‌ها به آناتولی وارد شده‌اند. البته دامنۀ این تشابهات فراتر از آثار سفالی است و دیگر شکل‌های هنری را نیز تحت تأثیر قرار داده است. همچنین معماری، ادبیات و حتی شیوۀ زمامداری حکومت در سایۀ این اثرگذاری قرار می‌گیرد که بر اساس آن می‌توان نتیجه گرفت ایران فارغ از تأثیرات هنری، خاستگاه گستره‌ای از تشابهات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در آناتولی دوران سلاجقۀ روم است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The origin of the motifs on Kubad Abad Palace’s tiles in Turkey with a comparative study of Iranian and Syrian works.

نویسندگان [English]

  • abolfazleh arabbeighi 1
  • abbas akbari 2
چکیده [English]

One of the most important specifications of Islamic art is the technical and visual similarities between the pottery of different parts of Islamic world especially pottery of Seljuk kind. This matter has been observed mostly in Iran, Syria, and Turkey geographical area. One of the cases that have been considered in Islamic art studies is the determining of sources of these similarities. The persent investigation, regarding to this matter and by purpose of analysis about the directions of transferring tradition in pottery at 6th and 7th century Hegira is going to evaluate the sources of designs on tiles of Kubad Abad Palace in Turkey as one of the examples of their similarities. This essay by using of library referenced and also descriptive-analysis method for data gathering, seeking to find an answer for this question that: If Iranian art has effected on Anatolia and Seljuks of Rum. If the answer is yes, what was the reason of these impacts and how did it take place? Research finding show that, Iran is the origin of the most of impacts and influences on designs of tiles at Kubad Abad Palace. Also, Egypt has dedicated a small share for itself. Some parts of these impacts have been imported indirectly by intermediating of Syria and some parts directly by commerce, immigration and wars into Anatolia. Of course, the domain of these similarities is beyond the pottery, and it has impressed the other artistic works. Also, architecture, literature and governorship method have been influenced by it, accordingly, we could deduce that Iran beyond the artistic impacts, is a wide sources of cultural, political and economical similarities in Anatolia at Seljuks of Rum period.
                                       

کلیدواژه‌ها [English]

  • Designs
  • Tile
  • Kubad Abad palace
  • Seljuk
  • Anatolia
آقسرایی، محمود بن محمد. 1362. مسامره الاخبار و مسایره الاخیار. به‌تصحیح عثمان توران. تهران: اساطیر.
ابن بی‌بی. 1390. الاوامر العلائیه فی الامور العلائیه. به‌تصحیح ژاله متحدین. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اتینگهاوزن، ریچارد و گرابار، الگ. 1383. هنر و معماری اسلامی 1. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: سمت.
اوزون چارشی لی، اسماعیل حقی. 1368. تاریخ عثمانی، ج 1. ترجمۀ ایرج نوبخت. تهران: کیهان.
بویل، جی. آ. 1390. تاریخ ایران کمبریج، ج 5. ترجمۀ حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
پوپ، آرتور اپهام. 1389. شاهکارهای هنر ایران. ترجمۀ پرویز ناتل خانلری: علمی و فرهنگی.
پوپ، آرتر و اکرمن، فیلیس. 1387. سیری در هنر ایران، ج 4 و 9. ویرایش سیروس پرهام. تهران: علمی و فرهنگی.
حموی، یاقوت. 1979. معجم البلدان، الجلد الرابع. بیروت: دار صادر.
دهخدا، علی اکبر. 1377. لغت نامه دهخدا. ج 15. تهران. مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ربانی، زهرا. 1390. فرهنگ ایرانی در قلمرو سلجوقیان روم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
گروبه، ارنست. جی. 1384. سفال اسلامی. ترجمۀ فرناز حائری. تهران: کارنگ.
مشکور، محمد جواد. 1350. اخبار سلاجقۀ روم. تهران: انتشارات کتابفروشی تهران.
واتسون، الیور. 1382. سفال زرین‌فام ایرانی. ترجمۀ شکوه ذاکری. تهران: سروش.
 Allan, James. 1995. Islamic art in the ashmolean museum. London: Oxford university press.
Cizer, Sevim. 2010. Luster. Izmir: Dokuz eylul universitesi matbaasi.
Degeorge, Gerard and Porter, Yues. 2002. The art of the Islamic tile. Paris: Flammarion.
Eravsar, Osman et al. 2014. Heritage of the great seljuks museums. Volume І,II. Istanbul: Konya selcuklu beldiyesi, Konya aydinlarocagi.
Freely, Jone. 2008. Storm on horseback, the Seljuk warrior of turkey. London: I. B. Tauris.
Grube, J. Ernest. 1976. Islamic pottery of the eighth to the fifteenth century in the Keir collection. London: Faber and faber limited
Oz, Tashin. 1980. Turkish ceramics. Istanbul: Turkish press.
Ozel, Mehmet. 1986. Turkish art. Ankara: The republic of turkey, ministry of culture.
Porter, Venetia. 1995. Islamic tiles. London: British museum press.
Rice, Tammara Talbot. 1961. The seljuks in asia minor. London: Thames & Hudson.
Unsal, Behcet. 1970. Turkish Islamic architecture. London: Alec tiranti.
Watson, Oliver. 2004. Ceramics from Islamic lands. London: Thames & Hudson.
London: Faber and Faber limited.