بررسی تأثیرات شیوه های ساخت و تزیین ظروف سفالی و سرامیکی صفوی بر نمونه های ساخته‌شده در دورۀ قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر دانشگاه شاهد، شهر تهران، استان تهران

2 استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشکدۀ هنر دانشگاه شاهد، شهر تهران، استان تهران

چکیده

مطالعه و بررسی ظروف سفالی ایران، افزون‌بر آشنایی با فرهنگ‌ها در سلسله‌ها و ادوار مختلف، تداوم تأثیرات این هنر را در هر دوره آشکار می‌سازد. شیوه‌های ساخت و تزیین (به‌ویژه درخصوص نقوش به‌عنوان عنصر اصلی تزیینی در سفالینه‌ها) بارزترین اسناد تداوم تأثیرات در این اشیا هستند. در مقالۀ پیش رو با مطالعه و مقایسۀ تعدادی از سفالینه‌های صفوی و قاجار تأثیرات شیوه‌های ساخت و تزیین و همچنین تأثیرات طرح و نقش سفالینه‌های صفوی بر ظروف سفالی و سرامیکی قاجار بررسی می‌شود.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که در میان انواع ظروف سفالی و سرامیکی تولید‌شده در دورۀ صفوی شیوۀ ساخت و تزیین ظروف سفیدآبی، ظروف فیروزه‌ای با تزیینات قلم‌سیاه (دستۀ اول از ظروف کوباچه) و ظروف زرین‌فام و ظروف گامبرون در دورۀ قاجار تداوم داشته‌اند و تأثیرات‌ آن‌ها در شکل، رنگ و طرح و نقش نمونه‌های قاجاری کاملاً ملموس است. اما در میان انواع سفالینه‌های قاجار گروهی از ظروف سرامیکی پلی‌کروم نیز به‌میزان زیادی در این دوره تولید شده‌اند که، اگرچه ازنظر شیوۀ ساخت تغییر چندانی نکرده‌اند، ازنظر نقش و رنگ و شیوۀ طراحی با ظروف پلی‌کروم صفوی تفاوت دارند و ویژگی‌های مختص دورۀ قاجار را به نمایش می‌گذارند. البته طرح‌ و نقش برخی از نمونه‌های تولید‌شدۀ این نوع سفالینه‌ در دورۀ احیاگری نیز موضوعاتی ملهم از تاریخ و سفالینه‌‌های صفوی دارند. ظروف شبیه‌سازی‌شده از چینی‌های مینایی چین نیز قسمت عمده‌ای از تولیدات این دوره‌اند که در دورۀ صفوی تولید نمی‌شده‌اند. همچنین کپی‌های ظروف ایزنیک برای مجموعه‌داران اروپایی گروه دیگری از تولیدات این دوره‌اند. 
روش این تحقیق توصیفی، تحلیلی و تطبیقی بوده و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه‌ای و همچنین براساس مطالعات میدانی استوار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Influences of Construction and Decoration Methods of Safavid Potteries & Ceramics on the Qajar Same Samples.

نویسندگان [English]

  • Zahra Ghasemi 1
  • Ali Asghar Shirazi 2
1 M.A, Art Research, Shahed University, Tehran, Iran.
2 PH.D, Associate Professor, Shahed University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Research on the Iranian Potteries In addition to familiarity with the culture of rules over this land reveals the continuing effects of this art in different periods. The Methods of construction and decoration, especially the motifs as the main decorative elements of pottery, are the most visible documents of influences continuation in these objects. In this article compares Qajar ceramics with ones of Safavid and the influences of construction, decoration, design, and motif of Safavid samples are surveyed on same Qajar objects.
Result shows that among types of ceramics which produced in Safavid, methods of construction and decoration of the blue –white pottery, pottery that painted in black under a turquoise glaze (type of kubachi wares), luster ware, and Gambroon pottery were continuing in Qajar that their accepted influences are obvious in form, colour, design, and motif.
But among all kinds of produced ceramics of Qajar, there are a group of polychrome wares that have been manufactured in high levels. Although construction style of this group have not much changed but their motifs, color and design style are different with Safavid samples and shows special style of Qajar art.
However among design and motif of some samples of these polychrome ceramics which produced in Revived period there are subjects that have been inspired from Safavid history.
Enameled porcelains inspired from Chinese imported samples is one of the other these period ceramic productions that had not been produced in Safavid. Also potteries imitated from Iznik samples for european collectioners are one of the other groups of special productions in this period.
The compilation of this article is descriptive, analytical, and comparative and has been extracted from library and in a practical way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pottery & Ceramic
  • Methods of construction and decoration
  • Influences
  • Qajar period
  • Safavid period