بررسی و تحلیل شمایل شناسانه نگاره "کشته شدن شیده به دست کیخسرو"

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

2 کارشناس نگارگری از دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

یکی از چالش هایی که در خوانش آثار نگارگری وجود دارد تحلیل نظامند مفاهیم و معناهای اثر است. این نوع خوانش در کنار تحلیل های صوری می تواند به شناخت ارزشهای نگارگری ایران کمک بزرگی بکند. از همین رو در مکاتب مختلف، روش­هایی در خوانش محتوایی اثر به صورت بنیادی پرورش یافته است و برخی از آنها در خوانش نگارگری ایران توسعه یافته اند، نقد هایی چون نقد مضمونی و نقد بینامتنی از این دسته اند. یکی از این روش­های نو «شمایل شناسی» می باشد که قابلیت فراوانی در تحلیل نظامند ابعاد مغفول اثر دارد.
این پژوهش با هدف خوانش زمینه گرایانة محتوی متون نگارگری، و نیز با هدف توسعة خوانش شمایل شناختی در نقد نگارگری ایران انجام شده است. بدین منظور نگارة «نبرد کیخسرو و شیده» مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجایی که این روش نقد براساس اطلاعات اجتماعی، تاریخی، پیش­متن­های اثر و نماد شناسی دورة خلق اثر صورت می گیرد، در مرحلة اول پژوهش از طریق مطالعات اسنادی گردآوری اطلاعات شده است، سپس طی دو مطالعة تطبیقی «ترکیب­بندی» و «نمادهای بصری» اثر واکاوی شده اند.
شناخت اجتماع دوره­یی که نگاره  در آن کار شده، می­تواند در رازگشایی اثر بسیار مهم باشد، همچنین اشراف به بن مایه­های پنهان داستان و شناخت فرهنگی که داستان وابسته به آن است ، جهت خوانش تصویر و فهم درست اثر به  نگرنده یاری می­ رساند .
 این پژوهش نشان می دهد که تقسیم بندی صفحه به دو سو ، همراه با تعادل رنگی میان اجزا تشکیل دهنده اثر ، حالت گرفت و گیر که بجز در شخصیتهای اصلی داستان ، در محیط نیز حضور دارد ، تقابل دو سپاه را تشدید کرده و تمام این موارد حالت رزم را در صفحه ، بر خلاف رویه تصویر  که افراد کمی از  دو سپاه را نشان میدهد  را تداعی می نماید. از سوی دیگر با تکیه بر نوشتار متن نگاره و تطبیق آن با مبانی دینی و باورهای عهد صفویه  می توان به رمزگشایی از این اثر پرداخت و در این راستا تشابهاتی میان شخصیتهای ملی ، مذهبی و تاریخی در ایران برقرار نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The study and analysis of iconograghy of an image The death of Shidah by Kay Khosrow

نویسندگان [English]

  • Amir Farid 1
  • Azita Poyan Majd 2
1 faculty of art, Art Islamic University, Tabriz, Iran.
2 Art Islamic University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

One of existing challenges in reading a portrait miniature is assessing the meanings and concepts of the work through a systematic analysis. Such reading with superficial analysis can be helpful to know the values of the portrait miniature of Iran even better. Therefore, in various schools of art, a number of techniques are fundamentally examined in reading the contents of the works and some of them have been developed in reading portrait miniature of Iran. Content and intertexual criticims are of that kind. One of the new techniques in such field is "iconograghy" which can effectively analyse the hidden parts of the work in a systematic way.
The aim of this research is reading the contents of the portrait miniature in a background level and improving the reading of iconograghy in criticizing Iran's portrait miniature works. The depicted image of "the battle of Kay Khosrow and Shidah" has been studied for this reason. Since such kind of criticism is based on social and historic information with some backgrounds of the work and symbols related to the same period the story written, in the first step the research has been carried out through gathering documentary information, then with some adaptation done in two different studies, "composition" and "visual symbols" of the work explored.
The understanding of the atmosphere the image created during that period can be important in revealing some other dimension of the work, knowing the hidden motifs of the story and cultural understanding in which the work depend on, can help the writer to read and perceive the image better as well.
The study demonstrates that the division of the page into two side and colored balance between the component parts of the work, with some complication exist in the atmosphere of the work other than the main characters of the epic, intensifying the confrontation between the two corps and all of these factors show that unlike few corps fighting with each other on the depicted image,  a real battle are going on between them. On the other hand, the image's content and adaptation of the work with religious principles and beliefs prevalent during the Safavid dynasty can lead us to revealing some dimension of the work and on this course some similarities among historic, religious and national characters of Iran can be drawn. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • portrait miniature
  • Tahmasebi Shahnameh
  • Kay Khosrow
  • Shidah
  • Safavid dynasty
  • Islamic philosophy
  • Shiism culture