بررسی سیرتحول چهره‌نگاری در نگارگری ایران تا انتهای دورۀ صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه نقاشی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، شهر تهران، استان تهران.

2 کارشناس‌ارشد نقاشی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، شهر تهران، استان تهران.

چکیده

نگارگران مسلمان ایرانی متأثر از اندیشۀ اسلامی همواره در پی حقیقت و مسائل ماوراءالطبیعه بوده‌اند. ازاین‌رو، برخلاف نقاشی غرب، نگارگری ایران به‌ندرت در خدمت شمایل‌نگاری قرار گرفته است. بنابراین، چهره‌‌‌ها در نگارگری سنتی ایران در عین منحصر‌به‌فرد بودن، براساس الگو‌‌های مشخصی ترسیم‌ می‌شده‌اند. این روش ترسیم برخی از پژوهشگران را به قضاوت نادرست واداشته و چهره‌‌‌ها را در نظر آنان مبدل به چهره‌‌هایی همسان و خشک کرده است، درصورتی‌که چهره‌نگاری در نگارگری سنتی ایران براثر عوامل گوناگون اجتماعی متفاوت بوده است. در این مقاله، به تحولات شاخص اجتماعی، از دورۀ ساسانی تا انتهای صفوی، پرداخته شده است و تحولات عمدۀ آن بر چهره‌نگاری بررسی شده است. نگارگران ایرانی، ضمن رعایت قراردادها و الگو‌‌های کهن، سبک شخصی خود را در چهره‌پردازی تجربه‌ می‌کردند. با رواج گرایش به هنر غربی به‌مرور زمان اصول چهره‌پردازی سنتی نادیده گرفته‌ شد و این هنر به‌سوی چهره‌پردازی واقع‌گرایانه تغییر مسیر‌ داد. در این پژوهش، از روش‌‌ تاریخی‌ـ‌توصیفی و با رویکرد مقایسه‌ای در چهره‌نگاری ادوار مختلف استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات نیز به‌صورت کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation into Transformation of Portraiture in Iranian Miniature Painting till Safavid Era

نویسندگان [English]

  • Mohammad Kazem Hassanvand 1
  • Shahla Akhondi 2
1 Associate Professor, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran.
2 M.A, Painting, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Iranian Moslem painters have observed the divinely world through the world beauties; aimed at finding out the worldly instances and understanding the eternal realities. These beliefs have affected the portraiture in Iranian traditional painting; therefore, despite of the western painting, the Iranian painting has been rarely served the creation of the iconography. Regarding the above mentioned points, the portraits in Iranian traditional painting are unique, while they have been painted based on specific patterns. This methodology led some researchers to a fault judgment; so that they have observed the portraits as similar and rigid ones. However, the Iranian traditional portraiture has been affected by different social factors .In this article, social development indicators, from the Sassanid to the Safavid era, has been studied and the major developments in portraiture has been analyzed. Iranian artists, in addition to applying traditional rules and patterns, they also experienced their own personal styles. Turning towards western art, made artists to ignore the traditional method of portraiture,  as a result, this kind of art changed its direction towards realism.  In this article the historic, descriptive and comparative methods have been used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Painting
  • Traditional
  • literature
  • portraiture
  • Art patrons
  • the Artist's Individuality
  • Iran