تجلی مفهوم تقدس درتلاقی خوشنویسی و کتیبه نگاری اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فلسفه هنر، دانشکده هنر و معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

2 استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران

چکیده

خوشنویسی اسلامی تجلی‌گاهی است که رسالتش بیان مادی و زمینی مفاهیم آسمانی برگرفته از کلام وحی است؛ آنچنان که اصول و قواعد حاکم بر صورت آن حقیقت معنوی وحدت در کثرت را متعین ساخته و کلمات و عبارات روحانی برخاسته از کتاب و سنت حکایت از حقایق ازلی و ابدی دارد. این چنین هنری که واسط تجلی امر قدسی است واجد خصیصه تقدس نیز هست. به نظر می‌رسد کتیبه نگاری نیز به واسطه تلاقی با خوشنویسی و بستر ظهور مفاهیم الوهی و معنوی، از این دریافت قدسی بی‌بهره نباشد. هدف این پژوهش، بررسی نظری عوامل و عناصر مرتبط با این موضوع و روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی می‌باشد که در راستای مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی، سعی در جهت برشمردن خصوصیات امر قدسی در رمزوارگی حروف خوشنویسی داشته و نحوه و ضرورت امکان انتقال خصیصۀ تقدس از خوشنویسی به کتیبه‌نگاری اسلامی با تکیه بر نمونه کتیبه‌نگاری‌های مسجد وکیل شیراز بیان می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Manifestation of the concept of sacredness in the juxtaposition of calligraphy and Islamic inscription

نویسندگان [English]

  • Setareh Ahsant 1
  • Mohammadmehdi Goodarzisoroush 2
1 P.H.D Candidate of Art Philosophy,Department of Art Philosophy,College of Art and Architecture,Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Architecture, College of Art and Architecture, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran (IAUH)
چکیده [English]

Islamic calligraphy is an epiphany art with the mission to express celestial concepts derived from the divine revelation in a material and earthly way; so that the precepts governing its form reveal the spiritual truth of unity within multiplicity and the heavenly words and phrases originated from the holy book and Sunnah narrate the eternal truths. This type of art which is a medium for manifestation of the sacred also has a sacred character itself. Inscription because of its confluence with calligraphy and its potential for manifesting the spiritual and divine notions has benefited from this sacred intuition. The aim of this research is the theoretical investigation of the parameters related to this issue, and its method is descriptive-analytical, in which by library and field studies it is attempted to enumerate the characteristics of the sacred in the cryptic letters of calligraphy and the necessity and method of the possible transmission of this sacred character from calligraphy to Islamic inscription with an emphasis on the inscription samples of Shiraz Vakil mosque is explained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sacredness. Islamic calligraphy. Cryptic form of letters. Inscription
اعوانی، غلامرضا. 1375. حکمت و هنر معنوی. تهران:  گروس.
افضل طوسی، عفت السادات. 1388. از خوشنویسی تا تایپوگرافی. تهران:  هیرمند.
اردلان، نادر، بختیار، لاله. 1380. حس وحدت سنت عرفانی در معماری ایرانی. ترجمه حمید شاهرخ. اصفهان: نشر خاک.
الیاده، میرچا. 1375. مقدس و نامقدس. ترجمه نصراله زنگویی. تهران:  سروش.
بور کهارت، تیتوس. 1369. هنر مقدس. ترجمه جلال ستاری، تهران: نشر سروش.
بلخاری قهی، حسن. 1388. مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی. تهران: سوره مهر.
بلخاری، حسن. 1388. هندسه خیال و زیبایی. تهران: نشر متن.
دورانت، ویل. 1370. شرق زمین گهواره تمدن. ترجمه احمد آرام. تهران:  انقلاب اسلامی.
ربیعی، هادی. 1388. جستارهایی در چیستی هنر اسلامی. تهران: ترجمه و نشر آثار هنری متن.
رحمتی، انشاءالله. ۱۳۹۰. هنر و معنویت(مجموعه مقالاتی در زمینه حکمت و هنر). تهران: ترجمه و نشر آثار هنری متن.
ستاری، جلال. 1387. رمزاندیشی و هنر قدسی. تهران: نشر مرکز.
شیمل، آنه ماری. ۱۳۸۸. خوشنویسی و فرهنگ اسلامی. ترجمه اسدالله آزاد، مشهد: انتشارت آستان قدس رضوی.
صحراگرد، مهدی. 1386. مجموعه مقالات خوشنویسی. تهران: فرهنگستان هنر.
عالی افندی، مصطفی. 1369. مناقب هنروران. ترجمه توفیق سبحانی. تهران: سروش.
فضائلی، حبیب الله. ۱۳۷۰. تعلیم خط. تهران:  سروش.
قلیچ‌خانی، حمیدرضا. 1373. رسالاتی در خوشنویسی و هنرهای وابسته. تهران:  روزنه.
نبوی، سید عباس. 1381. هنر و ماوراء الطبیعه. تهران: نشر معارف.
نصر، سید حسین. 1385. پیام روحانی خوشنویسی. تهران:  مهر.
نصر، سیدحسین. 1389. هنر و معنویت اسلامی. ترجمه رحیم قاسمیان. تهران: دفتر مطالعات دینی هنر.
سیدجعفر سجادی. 1362. اصطلاحات عرفانی. تهران: طهوری.