تحلیل ارتباط متن و تصویر در نسخه خطی داستان سیف‌الملوک و بدیع‌الجمال بر اساس گفت‌وگومندی و پیوستاری زمان و مکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، رشت

2 دانشیار گروه گرافیک، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، رشت

3 استادیار گروه هنر، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

10.22070/negareh.2022.15853.2979

چکیده

هزارویک‌شب از کهن‌ترین نمونه‌های ادبی در جهان به شمار می‌آید. نسخه خطی داستان سیف‌الملوک و بدیع‌الجمال از مجموعه هزارویک‌شب به زبان فارسی و خط نستعلیق در سال 1033 هجری قمری و زمان پادشاهی جهانگیر در هند تحریر شده که تأثیر عمیق سنت‌های تصویری فرهنگ و تمدن هند و ایرانی در آن ظهور یافته است. داستان سیف‌الملوک از این مجموعه، حکایت شاهزاده‌ای است که عاشق پری‌زاده‌ای به نام بدیع‌الجمال می‌شود و به جست‌و‌جوی او باشخصیت‌های داستان به گفت‌وگو می‌پردازد. هدف پژوهش، تحلیل ارتباط متن و تصویر در نسخه خطی داستان سیف‌الملوک و بدیع‌الجمال بر اساس نظریات باختین است. سؤالات تحقیق عبارت‌اند از: 1.‌ چه ارتباط گفت‌وگومند و پیوستاری زمان و مکان بین متن و تصویر در نسخه خطی داستان سیف‌الملوک و بدیع‌الجمال وجود دارد؟ 2. نمود شباهت‌ها و تفاوت‌های گفت‌وگومندی میان روایت داستان و نوع تصویرگری نگاره‌های این نسخه، چگونه قابل‌بررسی است؟ روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای از طریق فیش‌برداری و تصویر خوانی است. روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها کیفی است. نتایج پژوهش نشان داد بیان گفت‌وگومندی میان عناصر روایی و تصویرپردازی این نسخه از هماهنگی و غنای بسیار برخوردار است و با توجه به سنت‌های ایرانی و فرهنگ بومی هند، انسان در پیوند با محیط و در مرکز توجه قرار می‌گیرد که در اصل به طرح گفت‌وگومندی میان آن‌ها پرداخته‌شده است. جهان فردی سیف‌الملوک به‌عنوان شاهزاده‌ای مستقل، بر دیگران برتری ندارد؛ بنابراین تأثیرات چندصدایی در جلوه‌های گوناگون ظهور یافته است. پیوستاری زمان و مکان نیز در متن و تصویرگری این داستان از نسخه هزارویک‌شب قابل‌شناسایی است و هنرمند تصویرگر هم‌سو با روایت داستان اثری متناسب با گفت‌وگومندی و پیوستاری زمان و مکان در نظر باختین خلق کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Relationship between Text and the Illustration in the Manuscript of “Seyf ol Moluk and Badi’ ol-Jamal” based on Dialogism and Chronotope

نویسندگان [English]

  • Sedigheh Edraki 1
  • Hossein Abeddoost 2
  • Ziba Kazempoor 3
1 MA Student in Art Research, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Rasht, Iran
2 Assistant Professor, Department of Graphics, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Rasht, Iran
3 Assistant Professor, Department of Arts, Faculty of Literature and Humanities, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran
چکیده [English]

One Thousand and One Nights is among the earliest literary works worldwide. The manuscript of the tale of Seyf ol-Moluk and Badi' ol-Jamal from the One Thousand and One Nights collection was written in Persian in Nastaliq script in 1033 AH under Jahangir, the Mughal emperor in India. It demonstrates the profound influence of the visual traditions of the Indian and Iranian cultures and civilizations. The immigration of the artists of the Safavid court at the invitation of the Mughal rulers transferred Iranian artistic ideas to the Mughal miniature school. In India, the Mughal kings developed a culture and civilization exhibiting signs of Iranian art and taste. The visual traditions persisted in the Islamic civilization while preserving artistic values. The artists created impressive works and novel experiences. On the other hand, Mikhail Bakhtin, the 20th-century literary critic, theorizes the human being in relation and dialogue with the others and the community. The dialogical principle constitutes the basis of Bakhtin's thought, enabling the discovery of truth with the aid of the others. The resulting polyphony prevents one viewpoint from dominating the others. In dialogism, the ability to enjoy awareness draws upon otherness. The other's perspective and point of view affect human behavior, with the others occupying the audience's position. According to Bakhtin, realizing the situation implies knowledge of the world, and the path to consciousness travels through rich dialogue with the other. In Bakhtin's dialogical principle, the chronotope is highly important. Social situations and diverse interactions among the subjects reveal the notion of chronotope, understood by every individual as an independent position. The tale of Seyf Ol-Moluk narrates the story of a prince who falls in love with a princess named Bad Ol-Jamal and engages in conversations with the characters in the story while seeking his beloved, whom he finds by enduring many hardships. The tale of Seyf Ol-Moluk and Badi' ol-Jamal is made up of anecdotes that continue one another, each continuously influencing another event, illuminating novel meanings, and articulating the significance of the theme of love and dialogism among the characters for achieving the final goal. The story of Seyf ol-Moluk and Badi' ol-Jamal counts among the enduring tales in Iranian fiction__the only one with a perfect counterpart in the Persian language. The present study seeks to analyze the relationship between text and illustrations in the manuscript of the tale of Seyf ol-Moluk and Badi' ol-Jamal based on Bakhtin's theories. It also investigates how the text and illustrations of the manuscript mentioned above deal with polyphony and chronotope. The research questions are as follows: 1. What dialogical relation and chronotope exist between text and illustration in the manuscript of the tale of Seyf ol-Moluk and Badi' ol-Jamal? 2. How can similarities and differences of dialogism between the story narrative and the illustrations of this version be examined? The study employs a descriptive and analytical methodology and gathers data from library sources by utilizing note-taking and image reading. The research draws on a qualitative method to analyze the data. The findings suggest that Seyf ol-Moluk accomplishes his goal accompanied by polyphony among the other characters alongside the story text and illustrations. The dialogism among narrative elements and illustrations of this version is highly rich and harmonic. In keeping with the Iranian traditions and Indian indigenous culture, the human being is placed at the center of attention and contextualized in the environment. Essentially, the story puts forward dialogism between them. The element of language and dialogue play an influential role. The characters portrayed in the story narrative and illustrations of this manuscript hold a variety of viewpoints regarding one another. Polyphony and dialogism among humans are observed among human beings placed in the context of the environment. The stratification and structure of the space is richly described. Furthermore, the narrative and visual elements are equally important, each enjoying its unique language and dialogue. Despite all its ups and downs, the world of Seyf ol-Moluk displays a world in which the other matters. The personal world of Seyf ol-Moluk as an independent prince is not superior to the others and is not monologic due to otherness. Thus, the effects of polyphony are apparent in diverse manifestations, and the illustration artist has created a work based on Bakhtin's dialogical principle based on the story narrative. On the other hand, the chronotope in the text of the tale of Seyf ol-Moluk and Badi' ol-Jamal and the manuscript illustrations are in keeping with one another, demonstrating the importance of each character's life in their particular chronotope. The chronotope in the narrative text affects the fate of characters. With each chronotope in the story, a new situation emerges. The chronotope in the illustrations evokes the particular position of each character, displayed through unique visual components.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Text and Image
  • Seyf ol-Moluk and Badi’ ol-Jamal
  • Dialogical Principle
  • Chronotope
  • Bakhtin
احمدی، بابک، (1382)، ساختار و تأویل متن، تهران، نشر مرکز.
امن خانی، عیسی، (1395)، نقد نظریه زدگی: کاربست نادرست نظریه‌ها با تأکید بر مقالات مربوط به آرای باختین، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 40، ص 155-185.
پنجه باشی، الهه، (1396)، بررسی بازتعریف گفتگومندی در آرا میخاییل باختین با نقاشی‌های فتحعلی‌شاه در دوره اول قاجار، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 2، پاییز و زمستان، ص 135-151.
تسوجی تبریزی، عبداللطیف، (1390)، هزارویک‌شب، تهران، نشر هرمس.
تودوروف، تزوتان، معینی علمداری، جهانگیر، (1381)، نقد و معرفی کتاب: منطق گفتگویی میخائیل باختین، مطالعات ملی، شماره 12، ص 161-175.
رامین نیا، مریم، (1393)، تأملی در نقد روایت با رویکرد منطق مکالمه‌ای و چندآوایی، نشریه ادبیات پارسی معاصر، شماره 4، ص 143-164.
زارع ابرقویی، احمد، (1399)، واکنش تعجب (انگشت به دندان/دهان گرفتن)، در شعر و نگارگری ایرانی، نشریه مطالعات هنر اسلامی، دوره 16، شماره 38، ص 177-195.
سجودی، فرزان، (1398)، نشانه‌شناسی کاربردی، چاپ ششم، تهران، نشر علم.
عظیمی، حسین؛ علیا، مسعود، (1393)، نسبت متن و صدای دیگری در اندیشه باختین، فصلنامه کیمیای هنر، شماره 13، ص 7-16.
غلامحسین‌زاده، غریب‌رضا؛ غلام‌پور، نگار، (1387)، میخاییل باختین، زندگی، اندیشه‌ها و مفاهیم بنیادین، تهران، نشر روزگار.
گاردینر، مایکل، (1381)، تخیل معمولی باختین، ترجمه یوسف اباذری، فصلنامه ارغنون، شماره 20، ص 33-66.
محجوب، محمدجعفر، (1382)، ادبیات عامه ایران، مجموعه مقالات درباره افسانه‌ها و آداب‌ورسوم مردم ایران، تهران، نشر چشمه.
مقدادی، بهرام؛ بوبانی، فرزاد، (1382)، جویس و منطق مکالمه رویکردی باختینی به اولیس جیمز جویس، پژوهش زبان‌های خارجی، شماره 15، ص 19-30.
مقدادی، بهرام، (1393)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران، نشر فکر روز.
مکاریک، ایرنا ماریا، (1384)، دانش‌نامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران، نشر آگه.
نامور مطلق، بهمن، (1390)، درآمدی بر بینامتنیت، تهران، نشر سخن.
نامور مطلق، بهمن، (1387)، باختین، گفتگومندی و چندصدایی مطالعه پیشابینامتنیت باختینی، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 57، بهار، ص 397- 414.
نظری، فاطمه، (1390)، کالبدشکافی تصویری از کتاب هزارویک‌شب، نشریه نگره، دوره 6، شماره 17، ص 5-13.
نولز، رونالد، (1393)، شکسپیر و کارناوال پس از باختین، ترجمه رؤیا پورآذر، تهران، نشر هرمس.
Bakhtin, M, M, 1981 “Forms of time and chronotope in the novel” The Dialogic Imagination: Four Essays by M.M.Bakhtin, ed. Michael Holquist, translated by Caryl Emerson and Michael Holquist, Austin: University of Texas Press, pp 84-85.
Bakhtin, M, 1986, Speech genre and other essays, translated by Ver W, McGee, Austin.
Bakhtin, M, M, 1990, Art and Answerability: Early Philosophical Essays by M.M.Bakhtin, edited by Michael Holquist and Vadim Liapunov, University of Texas Press.
Bakhtin, M, 1999, Problem’s of Dosѵtoevsky’s Poetics, translated by Caryl Emerson, Minnesota: University of Minnesota Press.
Bergson, H, 1911, Matter and Memory, translated by Nancy Margaret Paul and W,scott Palmer, London: George Allen and Unwin, p 5.
Buber, M, 1976, the life of dialogue, Maurice’s, Friedman,Rout ledge (UK).
Clark, Katerina & Holquist, Michael, 1986, Mikhail Bakhtin, Belknap Press: An Imprint of Harvard University Press.
E-codices Website, Cologny, Fondation Martin Bodmer, Cod. Bodmer 550: “The story of Seyf ol-Molûk and Badî`ol-Jamâl". Retrieved 2013, Oct. 7, from http://www.e-codices.ch/en/list/one/fmb/cb-0550
Haynes, J, D, 2008, A Companion to Art Theory, edited by: Paul Smith and Carolyn Wilde, Chapter 23, Bakhtin and the Visual Arts, Blackwell Publishing.
Holquist, M, 2002, Dialogism: Bakhtin and His World, Routledge, London.
Jie Zhang and Hongbing Yu, 2020, Between interpretation and the subject: Revisiting Bakhtin’s theory of polyphony, From the journal Semiotica, November 23, Published by De Gruyter Mouton.
Linell, Per, 2008, Essential of Dialogism, Sweden: Department of Communication Studies Linkoping University.
Macnaghten, William H, 1839-1842, The Alif Laila, the thousand nights and one night, Arabic Edition, London: Calcutta.
Patterson, David, 1985, Mikhail Bakhtin and the Dialogical Dimensions of the Novel, The Journal of Aesthetics and Art Criticism.Vol. 44, No. 2, pp. 131-139, Published By: Wiley.
Todorov, T, 1986, Mikhail Bakhtin. The Dialogical Principle, translated by Wlad Godzich. Manchester University Press.
Voloshinov, V, N, 1976, Discourse in life and Discourse in art (Concerning Sociological Poetics), in Freudian ism: A Marxist Critique, pp 93-116.
Zappen, James P. 2004, The Rebirth of Dialogue Bakhtin Socrates, and the Rhetorical Tradition, New York: State University of New York Press.