بررسی نسخۀ مصورنامه خسروان و تأثیر آن در هنر دورۀ قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر ، دانشگاه الزهرا

2 عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا

3 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا

چکیده

نامۀ خسروان، اثر جلال‌الدین میرزا ، فرزند فتحعلی‌شاه قاجار است که در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار تألیف شده است. نسخۀ خطی و مصور نامۀ خسروان با توجه به نحوۀ تفکر این دوره، دارای ویژگی‌هایی همچون نحوۀ نگارش به فارسی با حذف لغات و واژگان عربی و تصویرسازی از پادشاهان ایران باستان با توجه به داستان‌های شاهنامه است. این نسخه در چند دهه پس از تألیف از نمونه‌هایی است که سیاست‌های باستانگرایی در دورۀ قاجار را نشان می‌دهد. از این جهت، این مقاله ضمن بررسی نسخه و تصاویر آن، به بازتاب تصاویر آن، در هنرهای تصویری دورۀ قاجار پرداخته است. سؤالاتی که این مقاله در صدد پاسخ به آنهاست به این شرح است:

ویژگی‌های نسخۀ خطی و مصور نامۀ خسروان چیست؟

تصاویر نسخۀ مذکور در کدام‌یک از هنرهای تصویری دوره قاجار بازتاب یافته است؟

روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی_تحلیلی همراه با تفسیر داده‌ها (تصاویر) و تطبیق آنهاست. شیوۀ گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی، همچنین ابزار گردآوری داده‌ها شامل منابع اسنادی، تهیۀ برگۀ شناسه (فیش) و تصاویر گزینش‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که نمونه‌های تصویری ساخته‌شده در نسخۀ مذکور به‌عنوان الگو به‌وفور در آثار هنری این دوره همچون تزیینات وابسته به معماری، نقاشی و حجّاری تأثیرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of an Illustrated Manuscript of the "Nameh-ye Khosravan" and Its Reflection in the Qajar Visual Arts

نویسندگان [English]

  • Mahmonir Shirazi 1
  • Abolghasem Dadvar 2
  • Fateme Kateb 3
  • Maryam Hoseini 3
1 Ph.D. Student, Art Research, Alzahra University, Tehran, Iran.
2 Professor, Alzahra University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Alzahra University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Nameh-ye_Khosravan is a work of Jalal al-Din Mirza, Son of Fath Ali Shah Qajar, Which was written during the reign of Naser al-Din Shah Qajar. In accordance to this era’s way of thinking, the illustrated manuscript of the Nameh-ye Khosravan is characteristically written in Persian script, the Arabic words and vocabularies are removed from it and the kings of the pre-Islamic era of Iran are illustrated with regard to the Shahnameh stories. This manuscript, several decades after its writing, is considered as one of the examples which indicates the archaistic policies in the Qajar era. Therefore this paper studies the manuscript and its illustrations along with the reflection of these illustrations in the visual arts of the Qajar period. This paper aims at answering the following questions:

What are the characteristics of the illustrated manuscript of the Nameh-ye Khosravan?

In which type of the visual arts of the Qajar period are the mentioned illustrations reflected?

The research method is descriptive- analytical, along with the explanation of the data (the illustrations) and their comparison. The data were collected from library sources and field research by means of documentary sources, note taking and selected illustrations. The results indicate that the visual instances in the mentioned manuscript were influential as models for much of the artworks of this period including architectural ornamentations, paintings, carvings, etc. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archaism
  • Nameh-ye Khosravan
  • Qajar Visual Arts