بررسی طرح و تزیین در نشانه‌های پنج آیه در قرآن‌های سدۀ اول تا نهم هجری قمری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد پژوهش هنر دانشکده هنر دانشگاه شاهد

2 استادیار دانشکده هنر دانشگاه شاهد

چکیده

ظهور اسلام و اهمیتی که مسلمانان و به‌ویژه ایرانیان برای زیباسازی قرآن قایل بودند سبب افزایش فعالیت هنرمندان در جهت زیباساختن نگارش آیات قرآنی شد. قاریان به‌منظور مکث و یا پایان تلاوت روزانه از علامت‌هایی بهره گرفتند و مذهبین به‌منظور زیباسازی آیات قرآنی این نشانه‌ها را تزیین نمودند. یکی از این نشانه‌ها نشان پنج آیه است. از آنجا که شیوه‌های گوناگون به‌کاررفته در تذهیب قرآن بخشی بزرگی از هنر این سرزمین را رقم زده است، این پژوهش سعی برآن دارد تا به شناسایی ویژگی‌های تزیینی نشانه‌های پنج آیه به‌کاررفته در قرآن‌های سده‌های اول تا نهم هجری قمری بپردازد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی با بررسی اسناد کتابخانه‌ای، مشاهده و مطالعات میدانی به گردآوری داده‌ها پرداخته است. بنابر یافته‌های پژوهش در قرآن‌های سده‌های اول تا ششم هجری عناصر گیاهی برگرفته از نقوش پیش از اسلام ایران و از سدۀ هفتم هجری نقشمایه‌های اسلیمی و ختایی متنوع در نقش‌اندازی نشانه‌های پنج آیه قابل شناسایی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Survey on Design and Decoration of the Holy Qurans' Five-Verse Signs during the 1st -9th Centuries of the Hegira

نویسندگان [English]

  • Maryam Khoddam Mohammadi 1
  • Mohsen Marasi 2
1 M.A. in Art Research, Faculty of Art, Shahed University, Tehran, Iran.
2 Ph.D., Assistant Professor, Faculty of Art, Shahed University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Emergence of Islam and the importance given to Quran decoration by the Muslims and specifically by the Iranians, enhanced the artists' attempts to adorn the inscription of Quranic verses. Reciters used some signs to specify pauses or the end of the daily Quran reading which were ornamented by illuminators to add to the beauty of the Quranic verses. One of these signs is the Five-verse sign. Since the various styles of illumination in Quran manuscripts have formed a great deal of the country's art, in this study we are going to identify the decorative characteristics of the Five-Verse signs in the Qurans of the 1st-9th centuries of the Hegira. The research method was descriptive-analytical, based on library sources, observations and field research. According to the findings of the study, in the Qurans of the 1st-6th centuries of the Hegira, vegetal patterns drawn from the pre-Islamic era motifs; and a variety of floral sprays and arabesque motifs from the 7th century of the Hegira are recognizable in the Five-Verse sign designs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Five-Verse Sign
  • Ornamentations of Quran
  • illumination
  • Arts of the Book