بررسی نگاره‌های مرتبط با داستان ضحاک در شاهنامۀ شاه‌طهماسبی از منظر تصویرسازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس و عضو هیئت‌علمی پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، شهر تهران، استان تهران.

چکیده

آثار نگارگری ایران در دوره‌های گوناگون اغلب به صورت تک‌نگاره و غالباً مستقل از متن، مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این مقاله، سیزده نگارۀ متوالی از شاهنامۀ شاه‌طهماسبی مرتبط با داستان ضحاک از منظر تصویرسازی مورد بررسی قرار گرفته است.
هدف مقاله سنجیدن میزان وفاداری نگارگران در انتقال اندیشۀ بنیادین متن به تصویر، ترتیب و توالی آثار بوده است. این داستان توسط چندین نقاش به تصویر درآمده که چگونگی عملکرد آنها برای خلق تصاویری هماهنگ و یکدست، مسئلۀ مورد توجه در این مقاله است. سؤال مورد نظر این است که وفاداری نگارگر به‌عنوان تصویرساز در انتقال متن به تصویر چگونه باعث خلق فریم‌های داستان به‌صورت هماهنگ و یکدست می‌شود.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تصویرگران شاهنامه با احترام به سنت و زیبایی‌شناسی دوران خود بر این مهم دست یافته‌اند که هر نگاره جدا از آنکه می‌تواند اثری مستقل به نظر آید حلقه‌ای است از زنجیره‌ای تصویری که متن مشخصی را باز می‌نمایاند. همچنین، با وجود نگارگران متعدد، استفاده از عناصر بصری مشترک باعث نزدیکی نگاره‌ها به هم و ایجاد تداوم و انسجام بصری سیزده نگاره به صورت یک روایت کامل تصویرسازی شده می‌شود.
اطلاعات این مقاله به‌صورت کتابخانه‌ای گردآوری شده و به‌روش توصیفیـ تحلیلی بررسی شده است. جامعۀ آماری شامل سیزده نگارۀ متوالی از شاهنامۀ شاه‌طهماسبی با موضوع داستان ضحاک است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying the Miniatures of the Story of Zahak in Tahmasbi Shahnameh from the Point of View of Illustration

نویسنده [English]

  • Mohammad Ali Baniasadi
Faculty Member of College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Iranian paintings in various periods have been mostly examined as single page illustrations and independent of the context. In this paper 13 successive paintings from the Tahmasbi Shahnameh, which are based on the story of Zahak, have been examined from the point of view of illustration. The goal of this paper is to evaluate the extent of the painters’ commitment to convey the fundamental idea of the context in the image, arrangement and succession of these works. This story has been painted by several painters. Their efforts to create harmonious and consistent images have been focused in this paper. The question is that how the painter’s commitment as an illustrator to express the text in image leads to the frames of the story being created harmoniously and consistently?
The results of this study indicate that the Shahnameh’s painters, with respect to their contemporary tradition and aesthetics, found out that though each painting may seem an independent work, is part of a chain of illustrations that represent a specific text. Despite collaboration of numerous artists, the use of common visual elements lead to the conformity of the paintings and visual consistence and continuity of 13 paintings as an illustrated whole narrative.
This research is based on library sources and uses descriptive- analytical method. The statistical population consists of 13 successive paintings from the Tahmasbi Shahnameh, which theme is the story of Zahak.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tahmasbi Shahnameh
  • Miniatures of Zahak’s Story
  • Illustration