بررسی تطبیقی نگارگری مکتب شیراز وعناصر باغ ایرانی در دورۀ تیموری و صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

نگارگری ایرانی از دیرباز درگیر تغییرات مختلفی بوده است که از جمله آنها میتوان به تغییرات حکومتی و عدم نفوذ یکسان هنر نگارگری در شهرهای ایران و تحولات فرهنگی هنری اشاره کرد. بررسی وتطبیق عناصر وجودی باغ در دو دورۀ تیموری و صفوی و عناصری چون آب،گیاهان، کوشک و عمارت‌ها و دیگر عناصر معماری و عناصر تزیینی در نگارگری‌های ایرانی در مکتب شیراز که خود از دوره‌های مختلفی چون آل اینجو، آل مظفر و تیموریان تشکیل شده، انگیزه‌بخش این تحقیق است. این تحقیق به توصیف و تحلیل وقایع تاریخی آن مکتب و تأثیر باغ در نگارگری می‌پردازد و با توجه به ارتباط معنادار اینگونه نگارگری‌ها و پیشرفت باغ،‌‌‌ نگارگری‌های دوره مربوطه با توجه به منتخب تصاویر از شاهکارهای ادبی آن سده بررسی شده و منطق شکل‌گیری این نوع نقاشی‌ها و ارتباط معنادار عناصر نگارگری و عناصر باغ در این مکتب آشکار می‌گردد. با بررسی نگاره‌ها این پرسش مطرح می‌شود که: تا چه اندازه این نگارگری‌ها بازتابی واقع گرایانه از موجودیت باغ هستند؟ عناصر تصویر شده با باغات دوره‌های تحت بررسی در چه مواردی تطبیق می‌کند؟ روش پژوهش مقاله توصیفی-تحلیلی و از طریق استفاده از اسناد کتابخانه ای و پژوهش‌های تحلیلی بر روی نگاره‌های دوره مربوطه است. نتیجه حاصل از این تحقیق مبین این مطلب است که فضای باغ و عناصر آن تا چه حد در نگارگری ایران در مکتب شیراز تاثیر داشته و‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ بررسی‌ها گواه بر عناصر مشترک بین باغ‌ها و منظره‌پردازی‌ها در نگاره‌ها و باغات موجود در عناصری چون اندرونی و عمارت،گیاهان و درختان، نظام آب و هندسه و عناصری زینتی چون دیوارنگاری و کتیبهها و غیره است. هم چنین تأثیر دورۀ باغسازی تیموری بر روی صفوی با بیان ویژگی‌های موبوط به هر دوره آشکار می‌گردد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Studies on Miniature of shiraz school and Iranian Gardens Architecture in Timurid and Safavid Epochs

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Ansari
  • Mahshad Nami
Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Miniature painting has a particular position among Iranian arts. This art has long been involved in various changes, including the regime changes and varying prominence of the art of miniature painting in cities of Iran and cultural artistic changes. The motive of this research is evaluation and comparison of the existential elements in Timurid and Safavid gardens, and elements like water, trees and plants, palaces and edifices, and other architectural and decorative elements in the miniature painting of the Shiraz school, which is itself comprised of different eras such as the Injuid, Muzaffarid, and Timurid. So in this essay we proceed to describe and analyze the historical events in regard to the Shiraz school and the influence of gardens on miniature paintings, as well as studying a selection of images from the literary masterpieces of that century regarding the meaningful relationship of these miniature paintings and the development of the garden to reveal the logic in forming this type of painting and the meaningful relation of the elements of the paintings and gardens in this school. Surveying these miniature paintings lead to the following questions: 1) To what extent are these miniature paintings the realistic reflections of the garden? 2) On which occasions are the depicted elements comparable with the gardens of the selected periods? This research is conducted using descriptive- analytical method, library sources, and analytical studies on the era’s miniature paintings. The result of this research explains this subject that to what extent the space of the gardens and their elements have affected the miniatures of the Shiraz school, and the surveys show that there are some common elements in both the gardens and landscapes depicted in miniature paintings such as Andaruni and edifice, plants and trees, the system of water and geometry, and decorative elements such as murals and inscriptions. Also the effects of the Timurid era gardens on Safavid gardens are revealed following the explanation of the exclusive characteristics of each era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Garden
  • Miniature Painting
  • Shiraz School
  • Timurid
  • Safavid
آژند, یعقوب. 1387. مکتب نگارگری شیراز. تهران: فرهنگستان هنر.
آژند، یعقوب. 1380. تاریخ نگارگری در ایران. تهران: گستره.
آفرین، فریده. 1389. تحلیل واقع گرایی در نگارگری ایرانی از دورۀ تیموری تا قاجار. دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات هنر اسلامی. شماره 12.
انصاری، مجتبی. 1387. ارزشهای باغ ایرانی صفوی اصفهان. رساله دکتری. به راهنمایی دکتر داراب دیبا. پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران.
انصاری، مجتبی و صالح، الهام. 1391. بررسی تطبیقی نگارگری مکتب دوم تبریز وباغ ایرانی در دورة تیموری و صفوی. نگره , 4-23.
بهبهانی، هما. 1381. شاخص‌ها و ویژگی‌های باغسازی دوران قاجار در تهران. محیط شناسی, 81-99.
تنهایی، انیس. 1387. هویت جویی ایرانی -اسلامی. مصور شاهنامه فردوسی دوران ایلخانی تا اواسط صفویه. دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات هنر اسلامی. شماره 9.
پیرنیا، محمد کریم. 1387. سبک شناسی معماری ایرانی. تدوین دکتر غلامحسین معماریان. تهران: سروش دانش.
پیرنیا، محمدکریم. 1387. معماری ایرانی. تدوین دکتر غلامحسین معماریان. تهران: سروش دانش.
جواهریان، فریار. 1383. باغ ایرانی: حکمت کهن، منظر جدید. موزۀ هنرهای معاصر.
حکمتی، جمشید.  1381. طراحی باغ و پارک. تهران: فرهنگ جامع.
رجبی، محمد علی. عصمتی. حسین. 1390. بررسی تطبیقی عناصر بصری نگاره های حماسی وعرفانی. نگره , 4-19.
روحانی، غزاله. 1356. طراحی باغ واحداث فضای سبز. تهران: پارت.
شایسته فر، مهناز.  1379. رابطه مذهب و نگارگری دوره تیموریان و اوایل صفویان. مدرس , 25-40.
شایسته‌فر، مهناز.  1379. نگارگری ایرانی. مدرس, 25-40.
شاهچراغی، آزاده. 1389. پارادایم پردیس. درآمدی بر بازشناسی و بازافرینی باغ ایرانی. تهران: جهاد دانشگاهی.
کلاویخو، گنزالس. 1337. سفرنامه. ترجمه مسعود رجب‌نیا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
کورکیان، ا. م. وسیکر، ژ. پ. 1377. باغ‌های خیال هفت قرن مینیاتور ایران. مترجم: پرویز مرزبان. تهران: نشر و پژوهش فرزان.
لسترنج، گای. 1337. جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مستوفی، حمدالله. 1331) ق. نزهه القلوب. به اهتمام گای لسترنج.
نعیما، غلامرضا. 1385. باغ‌های ایران(که ایران چو باغیست خرم بهار. تهران: پیام.
نیاکویی، صالح. 1386. ارز شهای ماندگار در باغ ایرانی. برداشتی معاصر از باغ ایرانی. پایان نامه کارشناسسی ارشد به راهنمایی دکتر مجتبی انصاری. دانشگاه تربیت مدرس.
ویلبر، دونالد. 1387. باغ‌های ایران و کوشک‌های ان. مترجم: مهیندخت صبا. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
Macallister,hannah e. 2014. a shah-nama of 1482,metropolitane museum of art.
Uluc, lale. 2014) a persian epic,perhaps for the ottoman sultan ,the metropolitane museum of art.
Persian art. 2014. http: //www. iranicaonline. org/articles/munich/persian art(acsses date: 12 june 2014)
Persianpainting. 2014. http: //www. spongobongo. com/persianpainting. pastorasceneshiraz/ekomool. htm(acsses date: 12 june 2014)
Timur granting. 2014. www. google. com/timur granting audience on the occasion of his accession/photos/hopkinsararchives/light box/50867051057(acsses date: 12 june 2014)
Timur granting. 2014. www. google. com/timur granting audience on the occasion of his accession/photos/hopkinsararchives/light box/8220594313(acsses date: 12 june 2014)
Sacredplace. 2013) www. studyblue. com/notes/mechanismforsacredplace/deck/3537361(acsses date: 12 june 2014)
Mughalgarden. 2012) www. carolinemawer. com/whats-new/the-first-mughal-garden(acsses date: 12 june 2014)
Bagh-i-vafa. 2014. www. agefontstock. com/en/stockimage/right-managed/the garden of fidelity being laid out at kabul in 1504/rpl. 008731(acsses date: 12 june 2014)