بررسی تأثیرپذیری نقوش جانوری دیوارنگاره‌‌های خانۀ پیرنیا از قالی‌‌های دورۀ صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، شهر تبریز، استان آذربایجان شرقی

2 استاد یارگروه هنرهای اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، شهر تبریز، استان آذربایجان شرقی

چکیده

قالی‌‌های دورۀ صفوی که اغلب محصول کارگاه‌‌های درباری بودند حاوی نقوش گوناگونی‌اند که یکی از پرکاربردترین آنها نقوش جانوری است. همچنین خانۀ پیرنیای نایین نیز یکی از کاخ‌‌های سلطنتی مربوط به این دوره است که دارای دیوارنگاره‌‌هایی زیبا و همچنین نقوش جانوری مشابه با قالی‌‌های دورۀ صفوی است.
این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با مطالعۀ منابع کتابخانه‌‌ای و تحلیل تصاویر میدانی سعی در شناسایی، طبقه‌‌بندی، تحلیل و تطبیق نقوش جانوری دیوارنگاره‌‌های خانۀ پیرنیا و چهار نمونه از قالی‌‌های صفوی دارد، و در پی پاسخگویی به سؤالات زیر است:
1- نقوش جانوری مشترک میان دیوارنگاره‌‌های خانه پیرنیا نایین و قالی‌‌های دورۀ صفوی کدام است؟
2- میزان تأثیرپذیری نقوش جانوری در دیوارنگاره‌‌های خانه پیرنیا از قالی‌‌های دورۀ صفوی تا چه حد بوده است؟
3- چه ارتباطی بین طراحان فرش و طراحان دیوارنگاره‌‌های خانۀ پیرنیا در نایین وجود داشته است؟
 با توجه به اشتراکات زیاد میان نقشمایه‌‌های جانوری این دو که اغلب عیناً در هر دو مورد تکرار شده و همچنین شباهت در فرم، استفاده در فضاسازی مشابه و شیوۀ بازنمایی پویا، به نظر می‌‌رسد نقوش جانوری دیوارنگاره‌‌های خانه پیرنیا تحت تأثیر نقوش جانوری قالی‌‌های صفوی بوده که دلیل عمده آن را می‌‌توان در ارتباط کاری میان نگارگران، طراحان قالی و نقاشان دیوارنگاره‌‌ها و حضور هم‌‌زمان آن‌‌ها در کارگاه‌‌های سلطنتی دانست. به‌‌طوری که به نظر می‌‌رسد طراحی هر دو توسط یک گروه واحد صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The study of the impressionability of animal motifs of Pirnia house's murals from the carpets of Safavid era

نویسندگان [English]

  • Reyhaneh Rashidi 1
  • Shahryar Shokrpour 2
1 M.A student in Islamic Art,Tabriz Islamic Art University, Tabriz City, east azerbaijan province
2 Assistant professor in Islamic Arts, Tabriz Islamic Art University, Tabriz City, east azerbaijan province .
چکیده [English]

Carpets of Safavid era which were often the products of court workshops contain various motifs that animal motifs are one of the most widely used cases.  Pirnia house of Nain is also one of the royal palaces related to this era where has beautiful murals as well as animal motifs similar to carpets of Safavid era.
By an analytic-descriptive method, the study of the library resources and analysis of the field images, the present research tries to identify, classify, analyze and compare animal motifs of murals of Pirnia house and four examples of Safavid carpets, and tries to find the answer of the following questions:
 1. Which are the animal motifs common to the murals of the Nain Pirnia house and the carpets of Safavid era?
2. How much have animal motifs in the murals been influenced by the carpets of the Safavid era?
3. What was the connection between the designers of carpets and murals of the Nain Pirnia house?
 Considering many commonalities between the animal motifs of these two, which have been repeated identically in both cases, as well as similarity in the form, the use of the same spacing and dynamic representation style, it seems also that animal motifs of murals of Pirnia house have been influenced by animal motifs of Safavid carpets, which the work relationship between the miniature painters, carpet designers and painters of the murals and their simultaneous presence in the royal workshops can be considered as its main reason. So that, It seems that both of them has been designed by a single team.

کلیدواژه‌ها [English]

  • animal motifs
  • mural
  • carpets
  • Nain Pirnia house
  • Safavid era
ادواردز، سیسیل. 1368. قالی ایران. ترجمه‌ی مهین دخت صبا. تهران: فرهنگسرا.
اتکا. 1361. هنر قالی بافی ایران.
اتینگهاوزن، ریچارد و یارشاطر، احسان. 1379. اوج های درخشان هنر ایران. ترجمه روئین پاکباز و هرمز عبدالهی. تهران: آگاه.
بصام، سید جلال الدین و همکاران. 1383. رویای بهشت هنر قالی بافی ایران. ج1. سازمان اتکا.
بنایی، امین و دیگران. 1380. صفویان. ترجمه یعقوب آژند. تهران: مولی.
پوپ، آرتور اپهام و اکرمن، فیلیس. 1387. سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز. ترجمه سیروس پرهام. ج12. تهران: علمی و فرهنگی.
سلطان زاده، حسین. 1390. نایین شهر هزاره‌های تاریخی. تهران: فرنگار.
حشمتی، فضل الله.1389. تاریخ فرش سیر تحول و تطور فرشبافی. تهران: سمت.
حصوری، علی. 1379. فرش دستباف ایران. فصلنامه فرهنگی، هنری، اقتصادی اتحادیه صادرکنندگان فرش ایران.ش 18: 39.
خودداری نایینی، سعید. 1388. کاخواره نایین طلیعه دیوارنگاره‌های مکتب اصفهان. تهران: فرهنگستان هنر و ترجمه و نشر آثار هنری "متن".
فنایی، زهرا. 1391. شناخت و طبقه‌بندی نمادهای جانوری در قالیهای سالتینگ. مطالعات هنر اسلامی، ش17: 130-117.
میرزا امینی، سید محمدمهدی و کاظم‌پور، داریوش.1391. نقش شیر در فرش ایرانی در مقایسه با آثار ادبی و عرفاتی. مجله گلجام. ش22: 72-61.
هیلنبراند، رابرت. 1389. تاریخ ایران دوره صفویان پژوهش از دانشگاه گمبریج. مترجم یعقوب آژند. تهران: گلشن.
یارشاطر، احسان و گروه نویسندگان. 1384. تاریخ و هنر فرش‌بافی در ایران. ترجمه ر. لعلی خمسه. تهران: نیلوفر.