بررسی دلایل باز تولید نقاشی دیواری‌های بقاع نقشین منطقه گیلان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علم و فرهنگ

چکیده

در منطقۀ گیلان به بقاع متبرکه وامامزاده‌‌هایی که برروی دیوارهای آن تصاویر مذهبی نقاشی شده‌باشد بقاع ‌نقشین می‌گویند. موضوع اکثر این نقاشی‌‌دیواری‌‌ها وقایع کربلا وروز عاشوراست. ترسیم اینگونه نقاشی‌‌دیواری‌‌ها ریشه در تاریخ ایران شیعی دارد، که اوج گسترش آن در منطقۀ گیلان در دورۀ قاجار بوده است.
پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که چرا نقاشی دیواری‌‌های بقاع نقشین در منطقۀ گیلان بازتولید می‌شده‌‌اند؟
در پاسخ به سؤال تحقیق سعی شده است اطلاعات ضروری پژوهش به صورت کتابخانه‌‌ای و میدانی جمع‌‌آوری گردد و با روش توصیفی به شیوۀ مردم‌نگاری نقاشی دیواری‌‌های بقاع نقشین منطقۀ گیلان مورد بازخوانی قرارگیرد.
یافته‌‌ها و نتایج تحقیق نشان می‌‌دهد نقاشی‌‌دیواری‌‌های بقاع‌‌نقشین کارکرد‌‌های متفاوتی داشته است که نذر نقاشی‌‌دیواری و مراسم بازپیرایی در بازتولید واستمرار این آثار مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reproduction of the Frescoes on the Walls of the “Naqshin” Holly Tombs in the Region of Guillan

نویسنده [English]

  • Mahdi Akhavian
چکیده [English]

The holly tombs with frescoes of religious scenes on the walls are called “Naqshin” (Painted) tombs in Guillan region. Most of the religious themes in these frescoes refer to the Karbala event – location of the historical martyrdom of one of Shiite spiritual leaders, Imam Hussain-, also known as the Ashura event – refering to the date of martyrdom. The roots of these traditional frescoes go back to the Shiite backgrounds and religious culture in Guillan region in north of current Iran. With a history of at least two centuries.
The present article mostly tends to explain why these frescoes have been vastly reproduced in the region.
In order to find the answer to the major question, the essential data was collected through a document review and survay process. Then the data of the painted frescos of the Guilan  region was interpreted with a descriptive method through an ethnographic approach.
The results and findings show that these religious frescoes of “Naqshin” (painted) tombs enjoy multiple functions along with the decorative and informative aspects usually ascribed to them, to note one, the oblations and vows for patronage the renewals and re-painting of the frescoes seems to have secured the endurance of the whole tradition. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holly Tombs
  • Karbala Discourse
  • Ashura Paintings
  • Religious Frescoes
اخویان، مهدی. 1375. «بررسی نقاشی‌های دیواری در امامزاده‌های شمال» (پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد). تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
اخویان، مهدی. 1391. «مطالعه خاستگاه اجتماعی دیوار نگاره‌های اسلامی شمال ایران» (رساله دوره دکتری). تهران: دانشگاه شاهد.
اخویان، مهدی. 1392. «علل اجتماعی کسترش وانحطاط دیوارنگاره‌های عاشورایی در اواخر دوره قاجار»، فصلنامه هنر علم وفرهنگ، ش ۱: صص43-52
اخویان، مهدی. 1388. «هاله مقدس در نقاشی دیواری‌های متبرکه ایران»، کتاب تخصصی علمی پژوهشی هنر‌های سنتی ایران اسلامی، ش ۱: صص29-41
اخویان، مهدی. ۱۳۹۰. « تأثیر واقع گرایی و واقع گریزی شعر وادبیات بر نقاشی دیواری اماکن مذهبی شیعه در ایران»، فصلنامه هنر، ش 83 و84: صص9-22
الیاده، میرچا. 1375. «افسانه وواقعیت». ترجمه نصر الله زنگویی. تهران: پاپیروس.
بهار، مهرداد. 1375. «ادیان آسیایی». ویراستار ابوالقاسم اسماعیل‌پور. تهران: چشمه.
ستوده، منوچهر. 1374. «از آستارا تا استارباد». تهران: حفظ آثار ملی.
شاد قزوینی، پریسا. 1393. «تجلی باور‌های شیعی در مضامین عاشورایی دیوار نگاره‌های بقاع متبرکه گیلان»، نشریه شیعه شناسی، ش45: صص131-156
شاد قزوینی، پریسا. 1386. «بررسی مضمونی وزیبایی شناسی نقاشی‌های عامیانه در بقعه ایچا»، مجله هنر‌های زیبا، ش41: صص13-22
عیسی زاده، پیمان. 1390. «چهل مجلس(دیوارنگاره‌های زیارتگاهای گیلان)». گیلان:حوزه هنری
غلامی، قاسم. 1387. «زیارتگاه‌های گیلان». رشت: دانشنامه فرهنگ و تمدن گیلان.
کمالی، علیرضا. 1385. « مروری بر تحولات دیوارنگاری در ایران». تهران: نشرزهره.
محمودی نژاد، احمد. 1388. «نقاشی دیواری بقعه‌های گیلان». رشت: فرهنک ایلکا.
میرزایی‌مهر، علی‌اصغر. 1387. «نقاشی‌های بقاء متبرکه ایران». تهران: فرهنگستان هنر.
رحیم زاده، معصومه. 1382. «سقاتالاهای مازندران ». ساری: میراث فرهنگی استان مازندران.
رضی، هاشم. 1379. «حکمت خسروانی». تهران: بهجت.
 هاوزر، آرنولد. 1355. «گستره و محدوده جامعه‌شناسی هنر». فیروز شیروانلو. تهران: توس.