نگاهی تحلیلی به مباحث تئوریک مربوط به هنر نوگرای ایران با خوانش انتقادی کتاب زایش مدرنیسم ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، رشته تاریخ تحلیلی-تطبیقی هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد

2 هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

3 دانشیار دانشکده هنر دانشگاه شاهد

10.22070/negareh.2024.18743.3328

چکیده

چکیده
در چند دهه‌ی منتهی به انقلاب اسلامی و سال‌های پس از آن، هنر ایران دستخوش تحولاتی اساسی شد که ویژگی بارز آن توجه به تغییرات بنیادین در هنر غرب به ویژه مدرنیسم هنری و تلاش برای همسوئی با آن است. این موضوع همزمان با گرایش به حفظ بن‌مایه‌های ملی و سنتی و تلاش برای متحول کردن آن‌ها، در مجموع منجر به ظهور جریانی شد که توسط منتقدان و تحلیلگران، هنر نوگرای ایران نام گرفته است.
مباحث تئوریک بخش مهمی از دنیای هنر به ویژه در دوران مدرن محسوب می‌شوند همچنان که یکی از جنبه‌های مهم مدرنیسم هنری در غرب بنیان‌های رشد یافته و منسجم معرفتی و مباحث تئوریک مرتبط با آن است که اثرات زیادی در تداوم و زایش این عرصه‌ی هنری در غرب داشته‌ است. مسئله‌ی پژوهش حاضر بررسی نحوه‌ و میزان انتقال این بنیان‌های تئوریک و مباحث نظری از غرب به ایران و اثرات آن بر جریان موسوم به هنرنوگرای ایران است. بررسی مباحث تئوریک مرتبط با جریان موسوم به «هنر نوگرای ایران» نشان دهنده‌ی نوعی آشفتگی است که حاصل قرائت‌های نادرست و خطاهای متعدد در فهم بنیان‌های معرفتی هنر مدرن غرب در فضای تحلیلی ایران است.
کتاب «زایش مدرنیسم ایرانی» شامل مجموعه‌ای از مقالات و مباحث تحلیلی در مورد هنر نوگرای ایران است و به دلیل جامعیت نسبی آن در پرداختن به تعداد قابل توجهی از هنرمندان این جریان، یک نمونه‌ی متمرکز به حساب می‌آید. بعلاوه نگارنده‌ی کتاب مباحثی مانند مدرنیسم بومی، مدرنیسم ملی و مدرنیسم ایرانی را در دل این مباحث مطرح نموده و مورد بحث قرارداده است که در پژوهش حاضر این مفاهیم هم مورد ارزیابی انتقادی قرار می‌گیرند. بنابراین تمرکز مقاله‌ی حاضر بر خوانش انتقادی این کتاب است که به زعم پژوهشگران، می‌تواند بازتاب دهنده‌ی وجوه قابل توجهی از آشفتگی حاکم بر مباحث تئوریک مربوط به جریان هنر نوگرا در ایران باشد.
مبنای نظری پژوهش حاضر مقاله‌ی نظریه‌های کوچنده‌ی ادوارد سعید است که در آن طرح سفر نظریه‌ها از خاستگاه خود به یک مقصد جدید و تغییرات حاصل از این سفر در مقصد مطرح می‌شود. نگارندگان مطابق این مبنای نظری رابطه‌ی مدرنیسم غربی و هنر نوگرای ایران را در قالب یک سفر فرهنگی به ویژه در بخش نظری مورد ارزیابی تحلیلی و انتقادی قرار می‌دهند.
ضرورت و اهمیت تحقیق حاضر از آن جهت است که تا کنون به مسائل تئوریک مربوط به جریان هنر نوگرای ایران به صورت جدی توجه نشده است. پرداختن به این مسائل و آشکار کردن آن‌ها از طریق خوانش انتقادی متون این حوزه می تواند باعث تقویت پشتوانه‌های تحلیلی و انتقادی این جریان شده و بخشی از خطاها و حتی آفت هائی که هنر امروز را هم مبتلا کرده است، تصحیح نماید. هدف پژوهش حاضر پر کردن بخشی از خلاء تحلیلی و انتقادی در شرایط موجود است که می‌تواند به عبور از این وضعیت و حرکت به سمت زایش و خلاقیت هنری کمک نماید.
سوالات پژوهش
۱-آیا بنیان‌های نظری مدرنیسم به همراه آن به ایران سفر کرده و در مقصد به اندازه‌ی کافی بحث برانگیخته و بر روند شکل-گیری هنر نوگرای ایران اثرات کافی داشته اند؟
۲-در قرائت بنیان‌های نظری مدرنیسم چه خطاهائی رخ داده و اثرات این خطاها در آشفتگی مباحث نظری مرتبط با هنرنوگرای ایران چگونه است؟
روش تحقیق
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات بنیادی-نظری بوده و از نظر ماهیت روش پژوهش حاضر تحلیلی-توصیفی است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای-اسنادی است. جامعه‌‌ی پژوهش حاضر، کتاب "زایش مدرنیسم ایرانی" است که به صورت نمونه موردی به شکل هدفمند انتخاب شده است. در اجرای کار با توصیف موارد متعددی از متن نمونه‌ی مورد مطالعه (کتاب زایش مدرنیسم ایرانی)، دسته‌بندی و تحلیل مطالب و در نهایت تجزیه و تحلیل کیفی آن‌ها، به تبیین رابطه‌ی مباحث تئوریک مربوط به هنرنوگرای ایران و بنیان‌های تئوریک مدرنیسم هنری در غرب، مطابق الگوی نظری در نظر گرفته شده یعنی سفر نظریه‌های ادوارد سعید، پرداخته می‌شود و در نهایت نسبت مباحث با هم در مبدا و مقصد این سفر نظری، مورد ارزیابی انتقادی قرار گیرد.

نتایج بحث‌ها نشان دهنده‌ی سفر ناقص بنیان‌های تئوریک مدرنسیم، بی‌‌رمقی مباحث به ویژه مباحث انتقادی در سرزمین مقصد و موارد متعددی از خطا و بدخوانی و آشفتگی در مباحث و تحلیل‌ها در کشور مقصد است. خطاهای موجود در مباحث نمونه‌ی مورد مطالعه در چهار دسته‌ی کلی نشان داده شده که شامل خطای بی‌توجهی روش‌شناختی به مفاهیم و همچنین نادیده گرفتن زمینه‌ی اجتماعی شکل‌گیری سبک‌ها در هنر مدرن غرب، خطای جستجوی مدرنیسم صوری، خطای معاصر پنداری و خطای تلاش برای برساختن مدرنیسم محلی، بومی و ملی با تاکید بر گذشته‌گرایی است. مجموعه‌ی این خطاها بخش مهمی از آشفتگی نظری حاکم بر فضا را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An analytical look at the theoretical issues related to Iran's modernist art with a critical reading of the book "Birth of Iranian Modernism"

نویسندگان [English]

  • hosein Akbarinasab 1
  • خشایار Ghazizadeh 2
  • Morteza Afshari 3
1 Ph.D. Candidate of Analytic and Comparative History on Islamic Art, Faculty of Art, Shahed University, Tehran
2 Islamic art,Art faculty, Shahed University,Tehran, Iran
3 Associate Professor, Art Faculty, Shahed University, Tehran.
چکیده [English]

Abstract

From several decades before the Islamic revolution to some years later, Iranian arts went through some significant transformations including, an attention to and alignment with the main changes in western art trends especially the art modernism. Additionally, an attempt to keep the national and traditional themes and motifs along with an effort to develop them altogether resulted in a movement called by analysts and critics as "the modern art of Iran".
Theoretical debates have an important role in the world of art especially in the modern era so that one of the main aspects of artistic modernism in west is its transformed and integrated epistemological and theoretical foundations leading to significant effects on the creation and continuity of this movement in west.

Studying theoretical debates about the Iranian new movement of art shows a kind of confusion caused by misreading and misunderstanding of modern art foundations of west.
The book'' Birth of Iranian Modernism" , a collection of articles and theoretical debates on Iranian modern art, can be considered as an comprehensive work in covering a considerable number of artists belongings to this movement.

Furthermore, the writer of the book discusses subjects like local modernism national and Iranian modernism and I have tried to critically evaluate them. However, the aim of this study is focused on critical reading of this book as the researchers believe it can be a sign of theoretical confusion dominating theoretical structure of the new Iranian art movement.

The current investigation is based on " Traveling Theory" in which Edward Said discusses the traveling way map of a theory from its origin to the destination and the changes made to it through this journey. According to this theory, the writers study critically and also theoretically the relationship of west modernism and the Iranian new art movement through a cultural journey.
The necessity and importance of the present research is due to the fact that until now the theoretical issues related to the flow of modern art in Iran have not been seriously considered. Dealing with these issues and revealing them through a critical reading of the texts of this field can strengthen the analytical and critical support of this movement and correct some of the errors and even the plagues that have afflicted today's art. The aim of the current research is to fill a part of the analytical and critical void in the current situation, which can help to overcome this situation and move towards artistic creation and creativity.

Research questions:
1_ Have theoretical foundations of modernism travelled to Iran along with modernism movement itself and consequently formed adequate discussions and effected iranian modern movement?
2_ what misunderstandings have occurred in theoretical foundations of modernism in Iran and how they caused the theoretical confusions in Iranian modern movement?

Research method:
The present research is a basic descriptive investigation. The data collection method is library_ documentary based. The sample population is the book" Birth of Iranian Modernism" selected as a case study in a purposive sampling.
I have described different parts of the book( " Birth of Iranian Modernism "), sorting out and qualitatively analyzing them and finally determining the relationship between the theoretical discussion of Iranian modern art movement and the foundational theories of art modernism in west according to the" Traveling Theory" of Edward Said.

At the end the relation of the debates in origin and the destination of the theory is evaluated.

The research results show that there are some shortages and weaknesses regarding the traveling of modernism theories, of which some weaknesses are specially critical ones and also there exist different faults, misunderstandings and confusions of analysis in the destination country.
The faults are categorized into four categories: the fault of a lack of methodological attention to the concepts and ignoring the social backgrounds of styles in western modern art, the fault of looking for formal modernism, the fault of pseudo_ contemporary thinking and trying to construct a local modernism based on retrospection. These faults are symptoms of a theoretically confusion dominating the atmosphere.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian modernism art
  • the book" the birth of Iranian modernism"
  • The modern art of Iran
  • Edward Said

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ
انتشار آنلاین از تاریخ 02 آبان 1403
  • تاریخ دریافت: 14 بهمن 1402
  • تاریخ بازنگری: 06 خرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 08 خرداد 1403