ساختار خانه در نگارگری ایران: بررسی ویژگی‌های بازنمایی فضای داخلی خانه‌ها در نگاره‌های ایرانی در سده های 7 تا 11 ه. ق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

2 گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

3 گروه باستان شناسی، واحد همدان، دانشگاه اسلامی، همدان، ایران

10.22070/negareh.2023.15844.2973

چکیده

هنر نگارگری در سبک آذری یکی از درخشان‌ترین نمودهای هنری ایران بوده است. ازاین‌رو نگاره‌های قابل‌توجهی به‌ویژه از مکتب هرات و تبریز، هم‌عصر سبک آذری در معماری بجا مانده که در آن‌ها فضاهای مسکونی به تصویر کشیده شده‌اند. با توجه به این‌که شواهد تاریخی باقی‌مانده از معماری مسکونی این دوره بسیار اندک‌اند و نیز به دلیل گستردگی سرزمینی و پراکندگی بناهای معماری در پهنه وسیع قلمرو ایرانِ فرهنگی، دستیابی به ویژگی‌های معمارانه بناهای مسکونی این دوران بسیار دشوار است. لذا پژوهش‌های انجام‌شده درزمینۀ ویژگی‌های معماری خانه‌های مسکونی در سبک آذری محدودشده است. اما با استفاده از نگاره‌هایی که در آن‌ها بناهای معماری به نمایش گذاشته‌شده‌اند، می‌توان به الگوهای به کار گرفته‌‌شده در معماری داخلی سبک آذری پی‌ برد. این پژوهش به بررسی نحوه نمایش فضاهای داخلی در نگاره‌های مکتب هرات و تبریز می‌پردازد. هدف این مقاله بررسی ساختار بازنمایی‌ فضاهای معماری مسکونی از طریق نگارگری دوره ایلخانی تا صفوی (مکتب اول و دوم تبریز، دوم بغداد و شیراز) است. سؤال اصلی پژوهش این است که ساختار فضاهای داخلی به نمایش درآمده در نگاره‎های مکتب هرات و تبریز چه ویژگی‎هایی داشته و با بررسی نگاره‌ها به اصول معماری داخلی فضاهای مسکونی آن دوران پی برد؟ به‌منظور دستیابی به این هدف، نگاره‌هایی که فضاهای داخلی مسکونی را نمایش می‌دادند، جمع‌آوری و بررسی شدند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. همچنین بامطالعه تطبیقی اسناد تاریخی که با شیوه کتابخانه‌ای گردآوری‌شده‌اند به واکاوی آثار نگارگری پرداخته‌شده است. این پژوهش با استناد بر نگاره‌‌ها سعی دریافتن ویژگی‌های ساختاری فضای داخلی معماری مسکونی در نگارگری این دوران دارد. نتایج پژوهش بیانگر ویژگی‌های ساختاری فضاهای مسکونی، محورهای ساماندهی فضا، نقش آرایه‌ها و کتیبه‌ها در ساختار فضایی و رابطه سلسله‌مراتب اجتماعی با ساختار فضایی و تأثیرپذیری آثار نگارگری مسکونی از سبک‌های رایج در معماری خانه‌ها و دیگر فضاهای سکونتی در دوران موردمطالعه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The structure of the homes in Iranian paintings: investigating the characteristics of the representation of the interior of homes in Iranian paintings from the 7th to the 11th centuries AH. A

نویسندگان [English]

  • Arezoo Tavakoli Ariyan 1
  • Manouchehr Foroutan 2
  • Reza Nazariarshad 3
1 Department of Architecture, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran.
2 Department of Architecture, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran.
3 Department of Archeology, Hamadan Branch, Islamic University, Hamadan, Iran
چکیده [English]

Statement of the Problem: The Azari style of painting is one of Iran's most prominent artistic expressions, particularly in the Herat and Tabriz schools, where depictions of residential spaces are abundant. However, due to the limited number of historical records on residential architecture from this period and the extensive territorial expansion of architectural structures across cultural Iran, obtaining accurate architectural characteristics of residential buildings from this era has proven to be challenging. Consequently, research on the architectural features of homes in the Azari style remains scarce. Nonetheless, by analyzing the paintings that display architectural structures, it is possible to comprehend the patterns used in Azari-style interior architecture.
This study aims to analyze the representation of interior spaces in paintings from the Herat and Tabriz schools and examine the structural characteristics of residential architectural spaces depicted in the Ilkhani to Safavid period (including the first and second schools of Tabriz, the second school of Baghdad, and Shiraz).
The main research question is to determine the characteristics of the structure of interior spaces portrayed in the paintings of the Herat and Tabriz schools and whether the principles of interior architecture of residential spaces from that era can be understood by studying the paintings.
To achieve this goal, the study collects and analyzes paintings that display residential interior spaces using a descriptive-analytical research method. Additionally, historical documents collected through the library method are compared with the paintings to aid in analysis. Based on the paintings, the research identifies the structural features of the interior of residential architecture during this era. The findings of the study reveal the structural characteristics of residential spaces, the organization of space, the role of arrays and inscriptions in the spatial structure, the relationship between social hierarchy and the spatial structure, and the influence of residential paintings on the styles used in the architecture of houses and other residential spaces throughout the study period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical homes of Iran
  • interior architecture of Iran
  • ornaments of interior architecture
  • spatial structure
  • Iranian (Persian) painting
  • Azeri architectural style

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ
انتشار آنلاین از تاریخ 23 اسفند 1402
  • تاریخ دریافت: 21 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 09 آذر 1402
  • تاریخ پذیرش: 13 آذر 1402