نقش انواع گل شاه‌عباسی در قالی‌های حرم امام رضا(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد صنایع دستی، دانشگاه سوره تهران

چکیده

حرم مطهر رضوی یکی از اماکن مذهبی به شمار می­رود، به دلیل اهمیت این بنا برای مسلمانان سعی شده است برای ساخت آن از تزیینات و هنرهای اصیل ایرانی استفاده شود. هنر در این بنا به بهترین شکل خود بکار گرفته شده است. قالی هنری است که علاوه بر زیبایی فضا به پوشش آن کمک می­کند. گل­ شاه­عباسی یکی از نقوش مشترک در کلیه­ی تزئینات و بخصوص قالی­های حرم مطهر می­باشد. قالی­های حرم مطهر نمونه­ی خوبی برای معرفی قالی مشهد می­باشند. از این رو هدف از این پژوهش شناخت گونه­­هایی از گل­ شاه­عباسی در قالی مشهد است. در پی این هدف سعی شده به این پرسش پاسخ داده شود که گل­های شاه­عباسی در قالی­های حرم مطهر رضوی در مشهد چه ویژگی­هایی دارند؟ این پژوهش به روش کتابخانه­ای و میدانی جمع­آوری شده و از لحاظ ماهیت به روش توصیفی ـ تحلیلی به این نتیجه کلی رسیده که در  قالی­های حرم مطهر 90 درصد بندهای ختایی با گل­های شاه­عباسی پر شده است که این از ویژگی­های نقش­های شاه­عباسی است.گل­هایی با تنوع و ظاهری متفاوت که فقط در قالی مشهد می­توان آنها را دید، این ویژگی در قالی سایر مناطق دیده نمی­شود. در حقیقت     می­توان این گل­ها را شاه­عباسی مشهد نامید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Carpets of flowers Shah Abbas Holy Shrine of Imam Reza (AS)

نویسنده [English]

  • Fateme Rahim Panah
MA handi craft with degree traditional draw and paint of Soore art university
چکیده [English]

The Razavi Holy Shrine is one of Iran’s most notable religious places. Due to the importance of this shrine to Muslims, the best Iranian decorations and traditional art forms have been employed in this shrine to create a spiritual atmosphere. Art has been employed in its most sublime form. A carpet is an art form which not only beautifies a place, but also lines its floor. The carpet patterns in the Razavi Holy Shrine have been designed in harmony with the other decorations therein. The Shah Abbasi floral motif is a common rug pattern used in decorations in general and in the Razavi Shrine in particular. These rug decorations are the very best examples of Mashhad rugs. The diversity of Shah Abbasi patterns used in Mashhad carpets can be well distinguished in the Razavi Shrine rugs. This study aims to examine a particular type of the Shah Abbasi motif used in Mashhad rugs. Following this goal, we try to answer the question flowers in carpets Shah Abbasi Reza shrine in Mashhad, what are the features? The required information was collected through the library and field methods. This is by nature a descriptive-analytic study. The obtained results showed that in the Razavi Holy Shrine, 90 percent of the “Khatai” main patterns were filled with Shah Abbasi flowers, a typical feature in the Shah Abbasi motif. The diversity and appearance of these flowers are exclusive to Mashad rugs and cannot be observed in the rugs woven elsewhere. In fact, these floral patterns can rightly be called “Mashhad Shah Abbasi patterns”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rug/Carpet
  • Astan Quds Razavi Carpet Company
  • Imam Reza (PBUH) Shrine rugs
  • Shah Abbasi motif
آبای‌باویل، محمد. 1358. ظرافت و طرایف یا مضاف و منصوب‌های شهرهای اسلامی. تبریز: انجمن استادان زبان و ادبیات.
آذرپاد، حسن و حشمتی رضوی، فضل‌الله. 1372. فرشنامۀ ایران. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
آژند، یعقوب. 1388. «اصل ختایی در کتاب‌آرایی ایران»، نگره، شماره 10
آقامیری، امیرهوشنگ. 1382. آموزش اسلیمی. تهران: کمال هنر.
اقدسیه، هادی. 1336. طرح ختایی و گل‌های شاه‌عباسی، تهران: نقش و نگار، شماره 3
استون، پیتراف. 1391. فرهنگ‌نامۀ فرش شرق. ترجمۀ بیژن اربابی. تهران: جمال هنر.
حاجی‌زاده، محمدامین. 1387. بررسی تحولات نقش فرش مشهد در یک صد سال اخیر، استاد راهنما صمد سامانیان، تهران: دانشگاه هنر (مقطع و رشته)
حاصلی، کرم‌رضا. 1372. طراحی و نقش در فرش ایران، فرش، دوره اول، شماره2
خلیقی، علی. 1382. قلم و قالی. تهران: عابد.
ژوله، تورج. 1381. پژوهشی در فرش ایران. تهران: یساولی
شعبانی‌خطیب، صفرعلی. 1387. فرهنگ‌نامۀ تصویری آرایه و نقشۀ فرش‌های ایران. قم: سپهر اندیشه.
فریه، ر.دبلیو. 1374. دربارۀ هنرهای ایران. ترجمۀ پرویز مرزبان. تهران: فرزان.
فرهنگی، سوسن. 1390. «ختایی»، دانشنامۀ جهان اسلام، ج 15.
صوراسرافیل، شیرین. 1378. طراحان فرش ایران. تهران: فروزان.
کمندلو، حسین. 1391. قالی‌های افشان شاه عباسی خراسان، مشهد، آستان هنر، شماره 1
هیل، درک و اولگ گرابار.  1375. معماری و تزیینات اسلامی. ترجمۀ مهرداد وحدتی دانشمندۀ تهران: علمی فرهنگیۀ
نیرومند، پوراندخت.  1389. آموزش هنر قالی‌بافی. تهران: بازتاب.
احراری، عبدالله. 1391. «قالی مشهد»:  www.persiancarpetassociation.com
یاحقی، محمدجعفر.  1386. فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ادبیات فارسی. تهران: معاصر.