تحلیل تأثیر تصاویر چاپ سنگی کتاب نامه خسروان برتصاویر کاشی‌های نقش برجسته کاخ موزه گلستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه هنر شیراز، گروه موزه، شهر شیراز، استان فارس(مسئول مکاتبات)

2 عضو هیئت علمی دانشگاه هنر شیراز، گروه موزه، شهر شیراز، استان فارس

چکیده

تصویرسازی چاپ­های سنگی عهد قاجار که ریشه در سنت­های نقاشی ایرانی داشته، در هنر کاشی­کاری این دورۀ حیاتی دوباره می­یابد. در این میان مضامینی با زمینۀ تاریخی و با تأکید بر معرفی شخصیت شاهان که موضوع کتاب نامۀ خسروان جلال­الدین میرزا است در زمینه نقاشی روی کاشی در دورۀ قاجار، به دلیل سیاست‌های ملی­گرایی و نسبت دادن القاب خود به شاهان گذشته است که در این مقاله به آن پرداخته می­شود. بیشترین تأثیر تصاویر چاپ سنگی را بر نقاشی­های کاشی­ها با درون­مایة تاریخی می­توان مشاهده نمود. همچنین در این دسته از نقاشی­ها، مهمترین عامل استفاده از تصاویر چاپ سنگی، قرابت محتوایی بین موضوع نقاشی و موضوع تصاویر چاپ سنگی می­باشد. انتخاب تصاویر کتاب نامه خسروان توسط هنرمند کاشی­کار به عنوان الگو جهت طراحی، ایجاد حس ملی­گرایی، قرابت محتوایی بین موضوع نقاشی و موضوع تصاویر چاپ سنگی کتاب نامۀ خسروان، تأثیرپذیری از هنر غربی، تقلید از شیوه کار نقاشان آموزش دیده بر اساس اصول نقاشی غربی، انجام طراحی این کاشی­ها طبق دستور مستقیم حاکم قاجاری، وجوه نکات هنرمندانه در ایجاد شکل و ترکیب­بندی نقوش این کاشی­ها با تصاویر شاهان باستان از مهمترین نتایج حاصل از این تحقیق می­باشد. گردآوری مطالب و تصاویر پژوهش پیش­رو، به روش میدانی و کتابخانه­ای بوده و نگارش آن با رویکرد توصیفی و تحلیلی همراه با تفسیر تصاویر و تطبیق آنها صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the impact of lithography book a Khosravan images on tiles embossed pictures Golestan Palace Museum

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mahmood mirazizi 1
  • Abolfazl Sadeghpour Firouzabad 2
1 Instructor, Faculty member, Shiraz University of Arts, Shiraz, Iran
2 Instructor, Faculty member, Shiraz University of Arts, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Illustration editions rooted in the traditions of Persian painting has Qajar era stone, tile art is again a critical period.will be, will become. The effect of lithographed images on tiles with Drvnmayh historic paintings can be seen. In these paintings, the most important use of lithographed images, content relationship between the painting and the image is lithography. Choose a picture book Khosravan tile work by the artist as a template to design, create national identity, relationships between the content and subject matter of painting pictures of lithography books Khosravan letter, the influence of Western art, imitating the style of artists trained to work on the fundamentals of painting West, the design of the tiles under the direct orders of the ruling Qajar funds to create the shape and composition tips artistic designs of the tiles with images of the most important results of this research is the ancient kings. Compilation and images, field study and library and writing analytical approach and matching them with the interpretation of images taken.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qajar
  • Golestan Palace
  • lithography
  • letter Khosravi
  • embossed tiles
-   ابن بلخی(۱۳۸۵). فارسنامه ابن بلخی، تصحیح گای لیسترانج و رینولد الن نیکلسون،تهران: انتشارات اساطیر.
-   ابن بلخی(1374). فارسنامه ابن بلخی، تصحیح از منصور رستگار فسایی، شیراز: بنیاد فارس شناسی.
-   احمدی نیا, جواد و علی اصغر شیرازی(1390)، ویژگی های چاپ سنگی در مصور سازی کتب دوره قاجار, ماه هنر, شماره 156،ص43.
-  اسکارچیا، جیان روبرتو (1376)، هنر صفوی زند قاجار، برگردان یعقوب آژند، تهران:  انتشارات مولی.
-   افشار، ایرج(1344). سیر کتاب در ایران ،تهران: انتشارات امیرکبیر.
-   امانت، عباس(1377)، پورخاقان و اندیشه بازیابی تاریخ ملی ایران: جلال­الدین میرزا و نامه خسروان، مجله ایران­نامه، ش65.
-   آدمیت، فریدون(1385). اندیشه ترقى و حکومت قانون عصر سپهسالار، تهران: انتشارات خوارزمی.
-   آدمیت، فریدون(١٣٥4). امیرکبیر و ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات خوارزمی.
-   آل یاسین، منصوره­سادات (1384). بررسی نقش مایه­های تزئینی در مجموعه کاخ گلستان، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده هنر.
-   بابازاده، شهلا(1378). تاریخ چاپ در ایران، تهران: نشر طهوری.
-   بهار، محمد تقی (1337). سبک شناسی، چاپ دوم،تهران: انتشارات امیرکبیر.
-   بیگدلو، رضا(1380). باستان‏گرایی در تاریخ معاصر ایران تهران: نشر مرکز.
-   تربیت، محمد علی(1934)، تاریخ مطبعه و مطبوعات در ایران، تعلیم و تریبت، سال چهارم، ش11، صص64-657، ش12، صص24-721.
-   جلاالدین میرزا(1389). نامه خسروان، تهران: نشر پازینه.
-   حاجی علیلو، سولماز(1384)، بررسی اثرپذیری و موارد الگوبرداری از ایران پیش از اسلام در عصر قاجار با تکیه بر نقش برجسته­های قاجاری، مجله نامه انسان شناسی، ش8، صص32-34-43.
-   دانشور، هوشنگ(1370). صنعت چاپ، چاپ اول، تهران: نشر سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
-   سیف، هادی(1376). نقاشی روی کاشی، تهران: نشرسروش.
- شهرستانی، محمد بن الکریم(1384). الملل و النحل، ج1. ترجمه سید محمدرضا جلالی نائینی. تهران: نشر اقبال
-   غروی، مهدی(1356)، نگرش ژرف در چگونگی استمرار فرهنگی ایران زمین با بررسی شاهنامه فردوسی و نقش و نگارهای  آن در هزار سال گذشته، مجله هنر و مردم، شماره184و 185، دوره 15و ص54.
-   کریمی، اعظم (1385). بررسی نقش های کاشی­های مجموعه کاخ گلستان، نشریه رشد آموزشی هنر، دوره چهارم، شماره یک.
-   کریمی، اعظم (1383). بررسی نقوش کاشیکاری مجموعه کاخ گلستان، کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد، دانشکده هنر، گروه پژوهش هنر.
-کیانی، مصطفی(1383). معماری دوره پهلوی اول، چاپ اول، مؤسسهٔ مطالعات تاریخ معاصر تهران.
-کریمیان، علی(1377) میرزا رضا شیرازی و کاغذ اخبار،گنجینه اسناد، شماره ۲۹ و ۳۰، بهار و تابستان.
-   گدار، آندره(1367). آثار ایران، ترجمه سروقد مقدم، مشهد: بنیاد پژوهش‏های اسلامی آستان قدس رضوی.
-   مازرلف، اولریش (1385)، نوپایی چاپ در ایران، ترجمه آزاده افراسیابی، کتاب ماه کلیات، ش105-103.
-  م‍اس‍ی، راب‍رت(1366). پطر ک‍ب‍ی‍ر، ت‍رج‍م‍ه ذب‍ی‍ح‌ال‍ل‍ه م‍ن‍ص‍وری. ت‍ه‍ران: انتشارات زری‍ن
-  مصاحب، غلامحسین(1345). دائرةالمعارف فارسی، موسسه انتشارات فرانکلین، تهران.
-   محمّدزاده (1357). حمید الفبای جدید و مکتوبات، چاپ دوم،تبریز: نشربادکوبه.
-   محمدی، محمد هادی و زهره قایینی (1380). تاریخ ادبیات ایران(ادبیات کودکان دوره مشروطه)، ج2و3،تهران: انتشارات چیستا.
-   مصاحب، غلامحسین(1345). دایره المعارف فارسی، جلد1، چاپ اول، موسسه انتشاراتی فرانکلین.
-   مهدی آبادی، ملیحه و...(1381)، تغییرات در معماری و تزیینات تکیه معاون الملک کرمانشاه، مجله اثر، شماره 33 و 34.
-   میرزای گلپایگانی، حسین(1375). تاریخ چاپ و چاپخانه در ایران، تهران: نشر گلشن راز.
-   نفیسی، سعید (1337)، نخستین چاپهای مصور در ایران، مجله راهنمای کتاب، سال اول، ش3، ص232.
-   نفیسی، سعید (1352)، صنعت چاپ مصور در ایران، پیام نو، شماره 5، ص25.
-   Diba, L (1999) Royal Persian painting ،California.
-   Fehervari, Geza, (2000), Ceramics of the Islamic Word in the Tareq Rajab Museum, I.B.Tauris & Co.Ltd. London.
-   Marzolph.Ulrich,(2001)”Narrative lllustration ln Persian Lithographed Books”,brill.
-   Porter, Venetia, (1995), Islamic Tiles, Trustees of the British Museum Press, London.