تحلیل کاربرد رنگ آبی در تصویر سازی شخصیت"مجنون" در نگارگری ایرانی دوره‌های تیموری و صفوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدۀ هنر دانشگاه شاهد، شهر تهران، استان تهران

چکیده

داستان لیلی و مجنون از مشهورترین آثار ادبیات عرفانی است که مورد توجه نگارگران ایرانی نیز بوده است. در آثار شاخص نگارگری ایرانی دوره‌های تیموری و صفوی، در رنگ‌آمیزی تنپوش شخصیت مجنون از رنگ آبی استفاده شده است. سؤال اصلی تحقیق آن است که «علت استفاده از رنگ آبی در رنگ‌آمیزی تنپوش مجنون در نگارگری دوره‌های تیموری و صفوی چیست؟» هدف اصلی این پژوهش شناسایی بخشی از مبانی نظری رنگ‌ها در نگارگری ایرانی و کشف ارتباط نگارگری ایرانی با آموزه‌های تصوّف است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نگارگر در انتخاب رنگ تنپوش مجنون به‌طور کامل از توصیف متن پیروی نکرده است. در نهایت اثبات می‌شود که استفاده از این رنگ نتیجۀ آموزه‌های صوفیانه و در جهت معرفی مجنون به‌عنوان سالک طریق عرفان و عشق الهی بوده و کارکرد نمادین داشته است. پژوهش حاضر به‌روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و مشاهده آثار بوده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Analysis of Blue Color Usage for "Majnun,s" Clothing in Persian Painting of Timurid and Safavid Periyods.

نویسنده [English]

  • Mohsen marasy
چکیده [English]

The story of  " Laili and Majnun" is the most famous of the Mystical literary works and has been regarded about Iranian painters. This story first fully ordered by "Nizami Ganjavi" and formed as part of Khamsa has repeatedly painted. In the Timurid and Safavid miniature works, "Majnun" always have been dressed in blue. In this paper, the cause of use this color is considered for review. The main goal of this research is that to prove Persian Painting works for understanding and analyzing the concepts of color, especially, awareness of the fundamental principles of color theory in Islamic and Iranian culture is essential. Theoretical Foundations of Iranian intellectuals are the only solution for understanding colors effects. The illustrations of the story of "Laili and Majnun" show the painters to choose Majnun’s cloth colors did not completely follow the text. Because the story is not clearly describe Majnun's dress color. Story that has been regarded artists, the emphasis that Majnun was nudity. Accordingly, Iranian painter has been drawn Majnun naked in the desert. But in this pictures, painters also cover the blue fabric has used. The painter is inspired from another source. Ultimately, have proved using this color based on Sufism beliefs and to introduce Majnun as the seeker through mysticism and divine love.  In the present study, research method is descriptive - Content analysis and data collection is data library method

کلیدواژه‌ها [English]

  • Majnun
  • blue
  • Persian painting
  • Safavid
  • Timurid

مراجع

1- اردلان، نادر و لاله بختیار. 1380. حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی. ترجمه حمید شاهرخ. تهران: نشر خاک.
2- اشرفی، مقدمه. 1367. همگامی نقاشی با ادبیات در ایران. ترجمه رویین پاکباز. تهران: انتشارات نگاه.
3- افلاطون . 1367. دورة کامل آثار . ترجمه محمد حسن لطفی. جلد سوم. تهران: انتشارات خوارزمی.
4- ایتن، یوهانس. 1384. کتاب رنگ. ترجمه محمد حسین حلیمی. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
5- باخرزی، ابوالمفاخر. 1345. اورادالاحباب و فصوص الآداب. به کوشش ایرج افشار. جلد دوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
6- بیانی، مهدی. 1358. احوال و آثار خوشنویسان. جلد سوم و چهارم. تهران: انتشارات علمی.
7 - بینیون، لورنس. 1387."کیفیات زیبایی در نقاشی ایرانی" . سیری در هنر ایران. زیر نظر آرتر پوپ و فیلیس اکرمن. ترجمه مهدی مقیسه. جلد پنجم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
8- بینیون، لورنس و دیگران. 1367. سیر تاریخ نقاشی ایرانی. ترجمه محمد ایرانمنش. تهران: انتشارات امیر کبیر.
9- پاکباز، رویین. 1378. دائره المعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.
10- پاکباز، رویین. 1379. نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: نشر نارستان.
11- حموی، یاقوت. 1995. معجم البلدان. جلد دوم. بیروت: دار صادر.
12- جامی، نورالدین عبدالرحمن. 1370. مثنوی هفت اورنگ. به تصحیح مرتضی مدرس گیلانی. تهران: انتشارت گلستان کتاب.
13- خاقانی شروانی. 1375. دیوان اشعار. به اهتمام جهانگیر منصور. تهران: انتشارات نگاه.
14- خواند امیر. 1353.تاریخ حبیب السیر. زیرنظر محمد دبیر سیاقی. جلد دوم. تهران: انتشارات خیام.
15- دهخدا، علی اکبر. بی تا. لغت نامه. لوح فشرده، ویرایش چهارم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
16- زرینی، سپیده سادات و محسن مراثی. 1387. "بررسی چگونگی تأ ثیر گذاری عرفان اسلامی در شکل گیری  نگارگری مکتب هرات تیموری و تبریز صفوی".  نگره، شماره 7: 93-105 .
17- سهروردی، شهاب الدین. 1369. عقل سرخ. تهران: انتشارات مولی.
18- سیمپسون، ماریانا شریو. 1382. شعر و نقاشی ایرانی، حمایت از هنر در ایران. ترجمه عبدالعلی براتی و فرزاد کیانی. تهران : انتشارات نسیم دانش.
19- قاضی احمد منشی قمی. 1366. گلستان هنر. به کوشش احمد سهیلی خوانساری. تهران: انتشارات منوچهری.
20- کاشانی، عزالدین محمود. 1382. مصباح‌الهدایة و مفتاح الکفایة. مقدمه و تصحیح عفت کرباسی و محمدرضا برزگر خالقی. تهران: انتشارات زوّار.
21- کری ولش، استوارت و یحیی ذکاء. 1373. مینیاتورهای مکتب ایران و هند/ احوال و آثار محمّد زمان. تهران: انتشارات یساولی.
22- کن بای، شیلا. ر . 1378. نقاشی ایرانی. ترجمه مهدی حسینی. تهران: دانشگاه هنر.
23- کورکیان، ا.م. و ژ.پ. سیکر. 1387. باغهای خیال. ترجمه پرویز مرزبان. تهران: انتشارات فرزان.
24- گری، بازیل. 1369. نقاشی ایران. ترجمه عربعلی شروه. تهران: انتشارات عصر جدید.
25- موزه هنرهای معاصر تهران. 1384.شاهکارهای نگارگری ایران. تهران: موزه هنرهای معاصر تهران.
 
26- معین، محمّد. 1338. تحلیل هفت پیکر نظامی. بخش اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
27- نظامی گنجوی. 1351. کلیات خمسه. تهران: انتشارات امیرکبیر.
28- واعظ کاشفی، حسین. 1350. فتوت‌نامة سلطانی. به کوشش محمد جعفر محجوب. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
29- Anonymous.1983.Nizami Ganjevi Khamsa Miniature. USSR: Treasury of Mistress
30- Bahari, Ebadollah. 1997. Bihzad. London: I.B.Tauris Publishers.
31- Barry, Michael. 2004. Figurative Art in Medieval Islam. Paris: Flammarion.
32- Cary Welch, Stuart. 1978. Royal Persian Manuscripts. London: Thames and Hudson.
33- Gray, Basil. 1995. Persian Painting. Genava: Albert Skira
34- Hoeppe, Gotz. 2007. Why the Sky is Blue. USA: Princeton University Press
35- Rogers, J.M. 1986.The Topkapi Saray Museum. London: Thames and Hudson.
36- persiacountry.mihanblog.com
37- www.cgie.org.ir
38- www.sanat.orexca.com
فصلنامه نگره
دوره 11، شماره 37
خرداد 1395
صفحه 49-61

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 تیر 1394
  • تاریخ بازنگری: 12 تیر 1394
  • تاریخ پذیرش: 20 آبان 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار