مطالعه‌ی تحلیلی گروتسک در آثار نقاشان انقلاب اسلامی با تمرکز بر آثار حبیب‌الله صادقی، کاظم چلیپا و حسین خسروجردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد رشته پژوهش هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

10.22070/negareh.2020.4357.2181

چکیده

از دیرباز تاکنون هنرمندان از گروتسک به ‌عنوان شیوه‌ و مفهومی شناخته‌‌شده برای آشکار کردن حقایق پنهان و پررنگ‌تر نشان دادن واقعیت‌های کمتر دیده ‌شده بهره جسته‌اند.آشوب، انقلاب و جنگ در ایرانِ دهه‌های 50 و 60 شمسی، سرنوشتی تاریخی را برای این کشور رقم زد و نقاشان انقلاب با بهره‌گیری از گروتسک ویژگی‌های جامعه‌ی آن روزها را به نمایش گذاشتند. هدف از این پژوهش، شناخت بیشتر هنر انقلاب و واکاوی کارکرد و دسته بندی گروتسک در آثار نقاشان انقلاب اسلامی می‌باشد. سوالات پژوهش عبارتند از:1ـ گروتسک در آثار نقاشان انقلاب چگونه بروز یافته است؟2ـ گروتسک دارای چه کارکردی در آثار نقاشان انقلاب است؟ 3ـ آثار هنرمندان انقلاب اسلامی کدام یک از دسته بندی‌های گروتسک را شامل می‌شود؟ در پژوهش حاضر، به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی و مطالعه ی تطبیقی، با استناد به منابع کتابخانه ای و مشاهده آثار، ضمن مطالعه ی الگوی نظری چهار متفکر مطرح در مورد گروتسک، مهمترین زمینه‌های خلق مفاهیم آثار در فرایند بهره گیری از گروتسک و سیر زایشی معنا بررسی شده است. جامعه پژوهش، آثار نقاشان انقلاب تعریف گردیده و به‌عنوان نمونه تحقیق 9 اثر شاخص از اعضای هستهِ اولیه نقاشان انقلاب آقایان حبیب‌الله صادقی، کاظم چلیپا و حسین خسروجردی به روش نمونه‌گیری قضاوتی آورده شده است. نتیجه حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که نقاشان انقلاب از گروتسک به ‌عنوان یک نگرش و جهان‌بینی برای بیان اهداف خود بهره گرفته‌اند و اغلب آثار جامعه پژوهش، در دسته‌بندی گروتسک ناب قرار می‌گیرد. در تمامی آثار این هنرمندان نوعی تقابل دوگانه میان خیر و شر، نیکی و بدی، زیبایی و زشتی و حق و باطل موردنظر قرارگرفته است. در حقیقت رویکرد نقاشان انقلاب به گروتسک، رویکردی بدبینانه و سراسر اضطراب و ترس است و نقاشان انقلاب از گروتسک در جهت اصلاحات سیاسی، اجتماعی و اخلاقی سود جسته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analytical Study of Grotesque in the Works of Painters of the Islamic Revolution With Concentration on the Works of Habibollah Sadeghi, Kazem Chalipa and Hossein Khosrojardi

نویسندگان [English]

  • Seyed Reza Hoseini 1
  • Fatemeh Heydari 2
1 Faculty of art, Shahed University, Tehran, Iran.
2 Faculty of art, Shahed University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Grotesque has long been known as a protest and conceptual method, and artists have used grotesque to reveal the hidden truths of the lesser-known truths. Convulsion, revolution and war in Iran in the 1970s and 1980s made a historic fate for this country. The painting of the Revolution was the result of a political movement, which was formed under the name of the justice movement by a group of young artists to accompany the revolution. When the ruling regime in Iran acted brutally to kill its opponents in an attempt to survive, the grotesque spirit was fully visible in the community and this was not overlooked by the argus-eyed painters of the Islamic Revolution who created works that were consciously in line with the liberal movement of that time. Thus, the painters of the revolution, using grotesque, exhibited the characteristics of the society in those days. After the victory of the Revolution, and after the onset of the imposed war, artists continued their companionship with the issues and problems of the day and its evolutions by creating works. The aim of this research is to know more about the art of the Revolution and to analyze the function of grotesque in the works of the painters of the Islamic Revolution. Accordingly, this research seeks to answer these questions: 1. How did grotesque emerge in the works of the Revolution’s painters?  2. What are the functions of grotesque in the works of the Revolution’s painters? Which categories of grotesque do the works by the Islamic Revolution’s artists include? Using a descriptive-analytical approach, library resources and observation of works, this comparative study examines the model of the four thinkers on grotesque and its categorization in visual arts, the most important areas of creating and producing concepts of works in the process of utilizing grotesque and the generative process of meaning are examined as well. Also, elements relations analysis and structure analysis of works have been done according to Charles Jensen's model in Visual Arts works analysis book. The statistical population of the study includes the works of Iranian Revolutionary Painters. Nine important works of the early core members of the revolutionary painters, Mr. Habibollah Sadeghi, Kazem Chalipa and Hossein Khosrojerdi, are considered as a statistical sample using judgmental sampling method.
In this research, grotesque was first studied in terms of etymology and its meanings and concepts were mentioned in culture and art. Then, grotesque is categorized and its types are specified. Since this topic has always been the concern of many theorists and scholars, the next section of this paper is devoted to the theories provided by the thinkers of this field. In the final section of the study, grotesque has been identified and its outbreak and its functions in the revolutionary painters' works have been addressed. Finally, the classification of grotesque works is presented in the form of a table, in terms of types, important elements of content and the main elements of grotesque. The result of the study shows that the Revolution’s painters used grotesque not as a style, but as an attitude and worldview to express their goals, and most of the works of the statistical population of this study is in the category of pure grotesque. They have strongly used grotesque and their purpose from drawing ugliness, septicity and inelegances is showing the departure of man from his divine principle and reminding this matter. In all the works of these artists, there is a kind of binary opposition between good and evil, goodness and badness, beauty and ugliness, and right and wrong. Using grotesque, these artists exhibited weaknesses, shortcomings and inconsistencies, and tried to make the audience aware of the rogues and villainies of the community. In fact, grotesque is a determinative factor in their works and acts as a tool to encounter us with the truth. In effect, the approach of Revolution’s painters to grotesque is a cynical approach, full of anxiety and fear. Revolution’s painters benefit from grotesque for political, social and moral reform. Their main focus is on human and his body; the bodies that have lost their spirituality and are fitted with grotesque characteristics. The painters of the Revolution depict grotesque not as a style and method, but as an attitude combined with humor and gravity, fear and hope, fear and conflict, laughter and fear, exorbitance and exaggerations, nihility and devastation in their works.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Painting
  • Painters of the Islamic Revolution
  • Iran
  • Habibollah Sadeghi
  • Kazem Chalipa
  • Hossein Khosrojardi
  • Grotesque
ابراهیمی مقدم، اسماعیل (1394). گروتسک در اشعار نسیم شمال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات فارسی. واحد تهران مرکزی.
احمدی، بابک (1395). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
آدامز، جیمز لوتر و یتس، ویلسون (1395). گروتسک در هنر و ادبیات. ترجمه آتوسا راستی. تهران: قطره.
افتخاری یکتا، شراره و نصری، امیر (1395). نمود بدن گروتسک در نقاشی‌های محمد سیاه‌قلم بر مبنای اندیشه میخائیل باختین. هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی. شماره 67. 21 تا 30.
انصاری، منصور (1384). دمکراسی گفت‌وگویی. تهران: مرکز.
برینتون، کرین (1362). کالبد‌شکافی انقلاب. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: کتیبه.
تاج‌بخش، اسماعیل و فرجی قرقانی، آسیه (1389). کلاغ در ادب فارسی. تاریخ ادبیات. شماره 3/62. 30 تا 46.
تامپسون، فیلیپ (1369). گروتسک در ادبیات. ترجمه غلامرضا امامی. شیراز: شیوا.
حق‌شناس، علی‌محمد و سامعی، حسین و انتخابی، نرگس (1388). فرهنگ معاصر هزاره. انگلیسی ـ فارسی. تهران: فرهنگ.
رهنورد، زهرا (1387). هنر انقلاب اسلامی. خیال شرقی. کتاب چهارم. تهران: فرهنگستان هنر. 15 تا 35.
زیمنکو، ولادیسلاو (1378). انسان‌دوستی و هنر. ترجمه جلال علوی نیا. تهران: محور.
سلطان کاشفی، جلال الدین (1392). به کارگیری دیدگاه‌های اجتماعی در آثار سلطان محمد نگارگر با استفاده از اصول و قواعد اسلامی. نگره. شماره 26. 5 تا 18.
شربتدار، کیوان و انصاری، شهره (1391). گروتسک در ادبیات داستانی: بررسی مفهوم گروتسک و کاوش مصداق‌های آن در داستان‌های کوتاه شهریار مندنی‌پور. ادبیات پارسی معاصر. شماره 2. 105 تا 121.
شکور زاده، ابراهیم (1367). فرانسوا رابله نویسنده بزرگ و شوخ‌طبع قرن شانزدهم فرانسه. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد. شماره 4. 538 تا 552.
صادقی، حبیب‌الله (1387). جوانه زدن هنر انقلاب از درون حرکت مردمی. خیال شرقی. کتاب چهارم. تهران: فرهنگستان هنر. 197 تا 223.
عاطفی، مهدی. خیال‌پردازی و عجایب نگاری در آثار سلطان محمد و پیتر بروگل. رهپویه هنر. شماره 6. 24 تا 36.
عرب زاده، جمال و موسوی اقدم، کامبیز و افتخاری یکتا، شراره (1394). کیمیای هنر. شماره 14. 31 تا 52.
کامرانی، بهنام (1380). گروتسک در نقاشی. فصلنامه هنر. شماره 49. 114 تا 135.
کربلایی محمد، افسانه و شعبانلو، علیرضا (1395). بررسی تطبیقی گروتسک (طنز سیاه) در آثار صادق چوبک و هوشنگ گلشیری. مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه. شماره 2/1. 655 تا 675.
کریم زاده تبریزی، محمدعلی (1389). احوال و آثار حاج محمد هروی یا محمد سیاه‌قلم مبتکر شیوه سیاهیسم. لندن.
کلارک، مایکل (1389). فرهنگ فشرده اصطلاحات آکسفورد. ترجمه الهام سادات رضایی. تهران: برگ نگار.
کوندرا، میلان (1383). هنر داستان‌نویسی. ترجمه پرویز همایون پور. تهران: قطره.
گاردنر، هلن (1392). هنر در گذر زمان. تهران: نگاه.
گودرزی مرتضی (دیباج)، (1387). نقاشی انقلاب (هنر متعهد اجتماعی دینی در ایران). تهران: فرهنگستان هنر.
گودرزی، مرتضی (دیباج)، (1380)، جستجوی هویت در نقاشی معاصر ایران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
گودرزی، مصطفی، (1368)، ده سال با نقاشان انقلاب اسلامی ( 1357-1367 ه.ش.)، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
لچت، جان (1392). پنجاه متفکر بزرگ معاصر. ترجمه محسن حکیمی. تهران: خجسته.
مکاریک، ایرناریما (1383). دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمه محمد نبوی و مهران مهاجر. تهران: آگه.
ملکی، توکا (1389). هنر نوگرای ایران. تهران: نظر.
موری، پیتر و موری، لیندا (1387). فرهنگ هنر و هنرمندان ترجمه فریبا مقدم. تهران: دایره.
 
Bakhtin, MM (1984). Rabelais and his World. H.Isowolsky (Tr), Indiana University Press, Bloomington.
Baldick, chris (1992). The Concise Oxford Dictionary Of Literary Terms, Oxford: Oxford University Press.
Cross, David (2006). Some kind of Beautiful: The Grotesque Body in Contemporary Art, Brisbane: Queensland University of Technology.
Dentith, S (2005). Bakhtinian Thought: An Introductory Reader, New York: Routledge.
Goodwin, James (2009). Modern American Grotesque: Literature and Photography, The ohio State University Press.
Schevill, James (2009). Notes on the Grotesque: Anderson, Brecht. and Williams, in: The Grotesque, Infobase.
Tajalihonar. Persianblog. Ir