تحلیل بازنمود رویکرد سنّت‌گرا در آثار نقاشیخط دهۀ هشتاد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ هنر دانشگاه علم و فرهنگ تهران.

2 کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشگاه آزاد یزد.

چکیده

نقاشیخط ایران در دهۀ هشتاد تحت‌تأثیر رویکرد سنّت‌گراست. منظور از رویکرد سنّتگرا جریاناتی است که گرایش غالب آنها بازگشت به سنّت برای احیای هویت است. نگارنده در این مقاله به بررسی چگونگی اثرگذاری این رویکرد بر آثار نقاشیخط این دهه می‌پردازد. بنابراین، با روش توصیفی-تحلیلی و با رویکردی اجتماعی، به این سؤال می‌پردازد که رویکرد سنّت‌گرا از طریق چه مؤلفه‌هایی در نقاشیخط دهۀ هشتاد ایران بازنمود یافته است. در این راستا ۲ اثر از ۱۰ هنرمند شاخص این عرصه به‌عنوان نمونۀ آماری مورد بررسی قرار گرفت که یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد شاخصه‌هایی در آثار تکرار شده است که در رویکرد سنّت‌گرا به‌عنوان دلالتگر مفهوم سنّت ترویج شده‌اند. این امر تحت‌تأثیر شرایط بازار اقتصادی هنر نیز قرار گرفته و رونق فروش آثار نقاشیخط در خاورمیانه و کشورهای عربی در این دهه بر تمایل به استفاده از از این عناصر افزوده است اما با توجه به محدودیت‌های چارچوبی رویکرد سنّت‌گرا اغلب آثار از بعد معنایی تهی و به یک اثر بصری زیبا خلاصه گشتند. معدود آثار معناگرا نیز صرفاً در حد انتقال مفاهیم سنّتی توان مفهومی داشته و از بازگویی جریانات اجتماعی - که ظرفیت نقادی و اثرگذاری بر جامعه را ایجاد می‌کند - تهی هستند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Representation of Traditionalist Approach in the Iranian Calligraphic Painting in the 2000s

نویسندگان [English]

  • Javad Alimohammadi Ardakani 1
  • Parnia Pazhouheshfar 2
1 Assistant Professor, University of Science and Culture, Tehran, Iran.
2 M.A., Islamic Azad University, Yazd, Iran.
چکیده [English]

Iranian calligraphic painting in the 2000s is under the influence of the traditionalist approach. This approach refers to movements which orientation is mostly return to traditions to revive self-identity. This research investigates how traditionalist approach affects Iranian calligraphic painting in the 2000s. Therefore by applying descriptive-analytical method and social approach, investigates that through which components the traditionalist approach has been represented in Iranian calligraphic painting in the 2000s. For this purpose, two works of ten significant artists in this field were studied as samples. The results indicate that some characteristics which are repeated in these works, are promoted as signifiers of the concept of tradition in the traditionalist approach. It was also affected by the conditions of the commercial art market and the tendency to use these factors is increased by the flourishing market for calligraphic painting in Middle East and Arabic countries. But because of the structural limitations of the traditionalist approach, most of the works were devoid of the conceptual aspect and summed up to a beautiful visual work. The few spiritual works have just as much conceptual potential to convey the traditional concepts and are devoid of any reflection of the social occurrences – which makes the capacity for criticizing and influencing the society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Calligraphy
  • the 2000s
  • Traditionalist approach
  • Tradition
  • Calligraphic painting

مراجع

  1. آریان پور ، امیرحسین. (1380). جامعه شناسی هنر . تهران : نشرگسترده
  2. آغداشلو ، آیدین . (1375) . ازخوشی‌ها وحسرت ها . تهران : نشر فرهنگ معاصر
  3. احمدی ، بابک . (1387). حقیقت و زیبایی(درسهای فلسفه هنر). تهران : نشرمرکز
  4. افشار مهاجر ، کامران . (1384). هنرمند ایرانی و مدرنیسم . تهران : نشر دانشگاه هنر تهران
  5. امامی ، کریم . سقاخانه(بروشور نمایشگاه). تهران : موزه هنرهای معاصر
  6. امامی جمعه ، سیّد مهدی . طالبی ، زهرا . (1391) . [سنّت و سنّتگرایی از دیدگاه فریتیوف شوان و دکتر سّید حسین نصر] ، مجله الهیات تطبیقی(علمی پژوهشی)، سال سوم ، شماره هفتم ، 37-56
  7. بختیاری ، جواد . (1364). [جوهره و ساختار هندسی خط نستعلیق]، فصلنامه هنر ، شماره 9 ، 130-45
  8. بختیاری ، جواد . (1369). [خط نستعلیق جلوه ناب هنر آبستره]، فصلنامه هنر ، شماره 19 ، ص 98-101
  9. براتی ، پرویز . (1389). [بازیگران عمده مارکت هنر ایران مجله هنر فردا]، شماره 3+28
  10. بلخاری قهی ، حسن . (1384). [جایگاه کیهان شناختی دایره و مربع در معماری مقدّس (اسلامی) ]، نشریه هنرهای زیبا ، شماره 24، 5-14
  11. بورکهارت ، تیتوس . (1392). هنر مقدس(اصول و روش ها). جلال ستاری ، تهران : نشر سروش
  12. پاکباز ، رویین . (1387). دایره المعارف هنر . تهران : نشر فرهنگ معاصر
  13. پرویزی ، محمد .  (1382). [انتزاع سقاخانه‌ای (سلسله بحثهای تحلیل(10)درآمدی برنقدتجربه‌های انتزاعی درایران) ]، مجله تندیس ، شماره 13 ، 8-10
  14. پورحسینی ، بهرنگ . (1392). [آنچه کیوریتورها به ما نمی‌گویند(چند گزاره در باب کیوریتوری) ]، تندیس ، 5 شهریور 1392 ، شماره 256 ، 5
  15. تیموری ، کاوه . (1390). [بزرگان نقاشیخط معاصر ایران (استاد جلیل رسولی سیری در زندگی و آثار) ]، مجله رشد آموزش هنر ، دوره نهم شماره 2 ، 32-35
  16. تیموری ، کاوه . (1392). [بررسی ویژگی‌های نسل دوم و سوم نقاشیخط در ایران]، کتاب ماه هنر ، شماره 185 ، 50-61
  17. جمشیدی ، محمدحسین . ایراننژاد ، ابراهیم . (1390). [چالش غربگرایی وبازگشت به خویشتن دراندیشةجلال آل احمد]، فصلنامه مطالعات ملّی، شماره46 ، 57-82
  18. جهانبگلو ، رامین . (1389). جست وجوی امرقدسی گفتگوی رامین جهانبگلو باسید حسین نصر . سیدمصطفی شهرآیینی . تهران : نشرنی
  19. جهانگرد ، علی اکبر . (1391 ).  [تحلیل مفهوم زیبایی وسنّت]، روزنامه اطلاعات ، شماره 25531
  20. حامدی ، محمدحسن .  (1383). [حاشیه ای برجوابیه صادق تبریزی]، تندیس ، شماره 31 ، 6-7
  21. خاتمی ، محمود . (1390). پیش درآمد فلسفه ای برای هنرایرانی . تهران : فرهنگستان هنر
  22. راودراد ، اعظم . (1384). [جایگاه اقتصاد در جامعه شناسی هنر]، مجله بیناب ، شماره 8 ،  48-63
  23. شاد قزوینی ، پریسا . (1386). [تفاوت نوآوری و نوگرایی در هنر با رویکردی به نقاشی معاصر در ایران]، کتاب ماه هنر ، شماره 111-112 ، 68-75
  24. شاهی ، ابوالفضل . (1392). [پرونده در آزادی هنر یا بند ادب]، تندیس ، شماره 259 ، 7
  25. شریعتی ، علی . (1377). بازگشت . تهران : نشرالهام
  26. شریفی زیندشتی ، بهروز . اوجی ، مصطفی . (1388). [نقاشیخط مکتیبی نوپا و اصیل در هنرمعاصر ایران]،  کتاب ماه هنر ، 30-37
  27. صادقی ، فاطمه . محمودآبادی ، عظیم . (1391). [گفتگوی عظیم محمودآبادی یا فاطمه صادقی با عنوان روشنفکری دینی در تحقق اهدافش موفق بوده است]، روزنامه اعتماد ، شماره 2548
  28. صالحی ، آزاده . (1389). [گفتگو با صادق تبریزی، هنرمند نقاش :فضای هنری تهران بلاتکلیف است]، روزنامه جام جم ، شماره 2943
  29. فکوهی ، ناصر . (1391). انسان شناسی هنر (زیبایی، قدرت، اساطیر). تهران : نشر ثالث
  30. کامیاب ، هرمز . (1351). [من از زیبائی به سوی مفهوم کلی میروم(گفتگوئی باحسین زنده‌رودی)]، ماهنامه فرهنگی‌هنری رودکی ، سال دوم ، شماره چهارده ، 14-15
  31. کچوئیان ، حسین . (1387). تطورات گفتمان‌های هویتی ایران (ایرانی در کشاکش با تجدد و مابعد تجدد). تهران : نشر نی
  32. گلستانه ، علی .  (1392). [نقدی بر نقد ایدئولوژیک هنر]، تندیس ، شماره 267 ؛ 9
  33. گودرزی ، مرتضی . (1380). جست و جوی هویت در نقاشی معاصر ایران . تهران : انتشارات علمی و فرهنگی
  34. گودرزی ، مرتضی . (1384). تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر . تهران : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
  35. عابددوست ، حسین . کاظم پور ، زیبا . (1389). [جامعه شناسی مکتب نقاشی سقاخانه‌ای]، کتاب ماه هنر ، شماره 144 ، 48-57
  36. معرک نژاد ، سید رسول . (1378). [جنبش نوگرایی در نقاشی معاصر ایران(پیشگامان نقاشی نوگرا)] ، فصلنامه کارافن ، سال سوم ؛ شماره نوزدهم
  37. میرسپاسی ، علی . (1384). تأملّی در مدرنیته ایرانی (بحثی درباره گفتمان‌های روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران) . جلال توکلیان . تهران : نشر طرح نو
  38. نصر ، سیدحسین . (1382). جوان مسلمان ودنیای متجدد . مرتضی اسعدی . تهران : نشرطرحنو
  39. نصر ، سیدحسین . (1382). مسلمان ودنیای متجدد . مرتضی اسعدی . تهران : چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ وارشاداسلامی
  40. نصر ، سیدحسین . (1386). اسلام سنّتی دردنیای متجدد . محمدصالحی . تهران : دفترپژوهش ونشرسهروردی
  41. نصر ، سیدحسین . (1388). معرفت ومعنویت . انشاءا. . . رحمتی . تهران : دفترپژوهش ونشرسهروردی

منابع اینترنتی

  1. خبرگزاری فارس . 24/5/1391 . [حکایت رازی که جواد بختیاری در خط نستعلیق کشف کرد]

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910516001159

  1. خبرگزاری فارس . 20/2/91 . [نقاشی‌هایی که فرم خط دارند لزوماً نقاشیخط نیستند]

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910219000813

  1. مرکز دایره المعارف اسلامی . 7/6/1392 . [من ِ بی‌خویشتن(گفتاری از محمد احصایی در 74 سالگی‌اش) ]

http://www.cgie.org.ir/fa/news/4789

  1. مهر نیوز . 18/6/1391 . [صادق تبریزی : انجمن خوشنویسان ناکارآمد است]

http://www.mehrnews.com/news/1691742/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%AA

  1. همشهری آنلاین . 3/11/1389 . [نقاشیخط‌های جلیل رسولی رونمایی می‌شود]

http://www.hamshahrionline.ir/details/126484/Art/artexpo

  1. هنر نیوز . 25/7/1389. [شکایت از مجموعه‌داری که بدون اطلاع هنرمندان نقاشی‌ها را به کریستی برد]

http://honarnews.com/vdcenf8z.jh8vei9bbj.html

  1. جام جم آنلاین . 1/11/1392 . [خوشنویسی افجه ای در موزه متروپولیتن]، جام جم آنلاین

http://jamejamonline.ir/online/1353516549014599054

  1. جام جم آنلاین ، 13/2/1387 . [فروش خیره‌کننده آثار هنرمندان ایرانی در حراج کریستی] شماره خبر: 100937416987

       http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100937416987

 

  1. دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قم . 6/2/1393 . [بررسی دیدگاه های بورکهارت و نصر درباره هنر اسلامی]

http://qomirib.ac.ir/index.aspx?pid=99&articleid=50715

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 اردیبهشت 1394
  • تاریخ بازنگری: 10 خرداد 1394
  • تاریخ پذیرش: 12 شهریور 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار