جایگاه خیال در آثار استاد محمود فرشچیان (با تأکید بر نگارة برای زیستن)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

چکیده

خیال در نزد حکیمان و فیلسوفان ایرانی و غربی از بنیادی‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل عالم هستی است. مسئله این پژوهش این بوده که آیا عنصر خیال به‌عنوان جوهرۀ اصلی زیبایی‌شناسی سبک فرشچیان مطرح است؟ و اگر چنین است، گونۀ خیال یا رویکرد هنرمند به عنصر خیال چگونه بوده است؟
در این نوشتار، برای نخستین بار سعی گردیده تا جایگاه خیال در مجموعه آثار هنرمند (538 اثر) مورد نقد و بررسی قرار گیرد و هدف این پژوهش نیز اثبات و تبیین جایگاه خیال به‌عنوان جوهرۀ اساسی آثار نوآورانۀ هنرمند و مشخص نمودن گونه‌های خیال در آثار هنرمند بوده است. این پژوهش از نوع نظری و با روش توصیفی‌ تحلیلی آثار و با رویکردی تأویلی و ترکیبی انجام گرفته است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات کمی و کیفی بوده است.
نتیجه این پژوهش بر اساس یافته‌ها این بوده است که به سه دلیل عنصرخیال به‌عنوان جوهرۀ اصلی آثار و شالودۀ زیبایی‌شناسی سبک محمود فرشچیان مطرح است: نخست، تنوع موضوعی، دوم، درصد بالای طبقه غنایی و سوم بیان قدرتمند و خلاقانۀ آثار. همچنین، رویکرد فرشچیان به عنصر خیال یا گونه‌های آن دارای سیری استعلایی و دارای نقشی بنیادین است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Imagination in the Works of Master Mahmoud Farshchian with Emphasis on the Painting of "To live"

نویسنده [English]

  • Amir Rezai Nabard
The Role of Imagination in the Works of Master Mahmoud Farshchian with Emphasis on the Painting of "To live"
چکیده [English]

The imagination among Iranian and Western sages and philosophers, is the most basic and most complex issues of the universe.
The research question is whether the imagination is considered the main essence of the aesthetic style of Farshchian? And if so, what was the kind of imagination or the artist’s approach to this element?
In this paper, for the first time, it is attempted to critically examine and study the place of imagination in the collection of the artist's pieces (538 works) with the aim of demonstrating and proving the role of imagination as the basic essence of the artist's creative works and identifying the types of imagination in them.
This theoretical study uses descriptive - analytical method and is conducted with an interpretative and combined approach. The data were collected from library sources and field research, and the methods of data analysis were quantitative and qualitative.
The result based on the findings was that for three reasons the imagination is considered the foundation and the main essence of the aesthetic style of Mahmoud Farshchian.
First, variety of subjects, second, high percent of the lyrical class, and third, creative and powerful expression of works. Also, Farshchian’s approach to the imagination element or its types, is transcendental and has a fundamental role.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Painting
  • Imaginational World
  • imagination
  • Topical Classification
  • Farshchian
آشتیانی، سید جلال‌الدین.1370. شرح مقدمۀ قیصری. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
برت، آر.ال. 1382. تخیل. ترجمۀ مسعود جعفری. تهران: مرکز.
برومند، منوچهر. 1386. سیری در مکتب نقاشی استاد محمود فرشچیان. پاریس: بی نا.
بوهم، دیوید. 1381. دربارۀ خلاقیت. ترجمۀ محمدعلی حسین‌نژاد. تهران: ساقی.
چیتیک، ویلیام. 1385. عوالم خیال. ترجمۀ قاسم کاکایی. تهران: هرمس.
خرد جاویدان. 1382. مجموعه مقالات همایش نقد تجدد از دیدگاه سنت‌گرایان معاصر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
خواجوی، محمد. 1363. مفاتیح الغیب. تهران: مولی.
روزت،‌ای. 1371. روان‌شناسی تخیل. ترجمۀ پروانه میلانی و اصغر الهی. تهران: گوتنبرگ.
شایگان، داریوش.1373. آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی. ترجمۀ باقر پرهام. تهران: فرزان روز.
شیخ‌الاسلامی، علی.1383. خیال، مثال و جمال در عرفان اسلامی. تهران: فرهنگستان هنر.
عثمان، عبدالکریم. 1369. روان‌شناسی از دیدگاه غزالی و دانشمندان اسلامی (دفتر اول). ترجمۀ سیدمحمدباقر حجتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
عثمان، عبدالکریم. ۱۳۷۸. روان‌شناسی از دیدگاه غزالی و دانشمندان اسلامی (دفتر دوم). ترجمۀ سیدمحمدباقر حجتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
فدایی، غلامرضا.1389. طرحی نو در طبقه‌بندی علوم. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
فرشچیان، محمود. 1355. نقاشی و طراحی‌ها (هنر و هنرمندان، شماره 3، ج ۱). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
فرشچیان، محمود. 1370. سیمای پهلوانان شیر اوژن در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی. تهران: سروش و نگار.
فرشچیان، محمود. 1372. نقاشی و طراحی‌ها، ج ۳. تهران: نگار.
رباعی‌های خیام. 1384. به اهتمام و ترجمۀ حسین صادقی، نقاشی محمود فرشچیان، خط غلامحسین امیرخانی. تهران: یساولی.
فرشچیان، محمود. 1385. نقاشی‌های برگزیده (مجموعه کتاب‌های ایران ما-3). تهران: زرین و سیمین.
فرشچیان، محمود. 1387. نقاشی و طراحی‌ها. مشتمل بر 150 اثر نگارگری و طراحی. ج ۵. تهران: خانۀ فرهنگ و هنر گویا.
فرشچیان، محمود. 1389. برگزیده آثار نقاشی. تهران: نگار.
فرشچیان، محمود. 1391. محمود فرشچیان: برگزیده آثار1354-1380. تهران: یساولی.
فرشچیان، محمود. 1392. آثار استاد محمود فرشچیان: نیایش نور. تهران: خانۀ فرهنگ و هنر گویا.
فرشچیان، محمود. 1391الف. طراحی‌ها. تهران: خانۀ فرهنگ و هنر گویا.
فرشچیان، محمود. 1391ب. نقاشی و طراحی‌ها. تهران: خانۀ فرهنگ و هنر گویا.
کانت، ایمانوئل.1390. نقد قوۀ حکم. ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان. تهران: نشر نی.
لاهیجی، عبد الرزاق.1364. گزیدۀ گوهر مراد. به‌اهتمام ص. موحد. تهران: طهوری.
 
 
Farshchian. Mahmoud. 1991. Mahmoud Farshchian. Volume 2. New York: Homai.
Farshchian, Mahmoud. 2004. Mahmoud Farshchian. Volume 3. New York: Homai.
Forrester, Michael. 2000. Psychology of the Image. London and Philadelphia: Routledge.
The Americana Encyclopedia. 1995. GrollerIncorporated. Printed and Manufactured In The U.S.A.