بررسی تطبیقی سفال‌های کرمان و مشهد در دوره صفوی و میزان تأثیر آن‌ها از هنر چینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشکدۀ معماری و هنر، دانشگاه کاشان،

2 دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی، دانشکدۀ معماری و هنر، دانشگاه کاشان

چکیده

هنر سفالگری دورۀ صفوی همچون دیگر هنر‌های این دوره‌ شاهد بالندگی و پویایی بسیاری بوده است. در مراکز متعددی در این دوره سفال‌های ممتازی از زرین‌فام وکوباچی و«سفید وآبی» گرفته تا سلادون و گمبرون پدید آمده است. در این میان از دو شهرکرمان و مشهد سرامیک‌های بسیاری به جا مانده است.
این پژوهش که با روشی توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مکتوب انجام شده است با آگاهی به اینکه کرمان و مشهد در پیشینۀ سفالگری ایران و اوج درخشش دوره‌های گذشته (سلجوقی و ایلخانی) نام‌های بزرگی نبوده‌اند در پی پاسخ به این‌ پرسش‌‌ است که مهمترین ویژگی‌های سفال دورۀ صفوی از نظر فرم، رنگ، لعاب و کاربرد آن در این مراکز چیست و میزان تأثیرپذیری آن از سفالگری چینی تا چه اندازه است؟
دو شهر کرمان و مشهد در دورۀ اوج‌ هنرهای صفوی سهم بزرگی در سفالگری دورۀ صفوی دارند. سفالینه‌های مشهد این تأثیرات چینی را در نقوش و کیفیت ساخت بیشتر بازتاب می‌دهند و در سفال‌های کرمان شاهد تنوع بیشتری در فرم، نقش، رنگ و لعاب سفال‌های تولید شده هستیم. این دو شهر با توجه به تنوع زیاد آثار سفال و سرامیک برجای مانده از آن‌‌ها می‌توانند نمایندۀ سفالگری دورۀ صفوی باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Safavid Pottery in Kerman and Mashhad And the Influence of Chinese art on them

نویسندگان [English]

  • Abbas Akbari 1
  • Ali Sadeghi Taheri 2
1 PH.D. Faculty member of Architecture and Art, Kashan University, Iran .
2 M.A student, Islamic Arts, Faculty of Architecture and Art, Kashan University, Iran.
چکیده [English]

Safavid pottery, like the other arts in this period has experienced considerable growth and dynamism.
In this period masterpieces of pottery, from lusterware and “blue and white" to the Celadon and Kubachi and Gombroon have been produced in numerous centers of pottery.
Many ceramics from Kerman and Mashhad have survived from this period.
This research uses the descriptive- analytical method and published material. Knowing the fact that Kerman and Mashhad weren't famous centers of pottery in the history of Persian pottery and the heights of the past (Seljuk and Ilkhanid) periods; in this research we try to answer the following questions:
What are the main features of Safavid pottery with regard to form, color, glaze and their application in these centers and to what extent was it influenced by Chinese pottery?
Two cities of Kerman and Mashhad have a considerable share in Safavid pottery during the rise of the Safavid arts (from the late sixteenth century to the early eighteenth century A.D.).
The Chinese influences on Mashhad pottery are more evident in its design and qualities of construction. In Kerman's ceramics we see more variety in form, function, color and glaze.
With regards to the considerable multiplicity of remaining ceramic works from these two cities, they can represent the Safavid pottery.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Safavid Pottery
  • Kerman Ceramic
  • Mashhad Ceramic
  • china ceramic
آلن، جیمز ویلسن. 1383. سفالگری اسلامی. ترجمۀ مهناز شایسته‌فر. تهران: مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی.
ایروین، روبرت. 1389. هنر اسلامی. ترجمۀ رویا آزادفر. تهران: سورۀ مهر.
برند، باربارا. 1383. هنر اسلامی. ترجمۀ مهناز شایسته‌فر. تهران: مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی.
دیماند، موریس اسون. 1383. راهنمای صنایع اسلامی. ترجمۀ عبدالله فریار. تهران: علمی و فرهنگی.
رایس، دیوید تالبوت. 1386. هنر اسلامی. ترجمۀ ماه‌ملک بهار. تهران: علمی و فرهنگی.
سیوری، راجر. 1386 ایران عصر صفوی. ترجمۀ کامبیز عزیزی. تهران: مرکز.
فریه، ر.دبلیو. 1374. هنرهای ایران. ترجمۀ پرویز مرزبان. تهران: فرزان روز.
فهروری، گزا. 1388. سفالگری جهان اسلام در موزۀ طارق رجب کویت. ترجمۀ مهناز شایسته‌فر. تهران: مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی.
کنبی، شیلا. 1385. هنر و معماری صفویه. ترجمۀ مزدا موحد. تهران: فرهنگستان هنر.
کنبی، شیلا. 1387. عصر طلایی هنر ایران. ترجمۀ حسن افشار. تهران: مرکز.
کریمی، فاطمه و کیانی، محمد یوسف. 1364. هنر سفالگری دوره اسلامی ایران. تهران: مرکز باستان شناسی ایران.
کونل، ارنست. 1384. هنر اسلامی. ترجمۀ هوشنگ طاهری. تهران: توس.
ولش، آنتونی. 1385. شاه عباس و هنرهای اصفهان. ترجمۀ احمدرضا تقاء. تهران: فرهنگستان هنر.
هیلن برند، رابرت. 1387. هنر و معماری اسلامی. ترجمۀ اردشیر اشراقی. چاپ دوم. تهران: روزنه.
مقاله‌ها:
گلمبک، لیزا. 1385. «صنعت سفال ‌صفویۀ ‌کرمان»، ترجمۀ فریبا کرمانی، فصلنامۀ اثر. 40 و41:67-150.
محمدی‌فر، یعقوب و بلمکی، بهزاد. 1387. «هنر سفالگری در دورۀ صفویه، بررسی تکنیک و نقشمایه‌های هنری»، هنرهای زیبا. 35: 102-93.
Canby Sheila R. 2009. Shah ’Abbas the Remaking Of Iran. London: the British Museum Press.
Fehervari, Geza. 2000. Ceramics of the Islamic world in Tareq Rajab museum. London:
 I.B.Tauris
Golombek, Lisa, et al. 2001. ‘Safavid Potters’ Marks and the Question of Provenance.
 British Institute of Persian Studies: Iran Vol. 39 207-236
Lane, Arthur. 1971. Later Islamic pottery, Persia, Syria, Egypt, Turkey. London: Faber and Faber.