رویکردهای عرفانی در طراحی کتیبه های کوفی معقد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس،

2 استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس،

3 دانشیار گروه گرافیک و عکاسی، دانشکدۀ هنرهای تجسمی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

کوفی معقد یکی از اولین نمونه‌های کوفی تزیینی است که نقشینۀ گره از اجزای اصلی آن است. کوفی تزیینی و از جمله کوفی معقد در مطالعات پیشین همواره ترکیبی از کوفی ساده و نقوش تزیینی پنداشته شده است؛ ولی به‌نظر می‌رسد این خط کل منسجمی باشد که از تغییرات روابط هندسی‌ در ساختار مفردات و مرکباتِ خط کوفی به وجود آمده است. از این رو، مقالۀ حاضر قصد دارد ضمن مطالعۀ روابط هندسی مفردات و مرکباتِ کوفی معقد به زمینه‌یابی تحولات این خط بپردازد تا براساس سیر تحولاتِ فرمیِ کوفی معقد به اندیشه‌ای که آن‌ را شکل داده است دست یابد. بدین‌منظور، با استفاده از روش تاریخی، توصیفی و تحلیلی با دیدگاه استنباطی تغییرات هندسی در سیر تحول خط را برمبنای مفاهیم عرفانیِ گره تحلیل می‌کند. در نتیجه، رابطۀ سیر تحولات خط کوفی معقد با رویکردهای عرفانی نمایانده می‌شود که نشان می‌دهد هندسۀ عرفانی زمان و مکان در طراحی کتیبه‌های کوفی معقد تأثیر گذاشته و به‌صورت گره نقطه، گره قلب و گره سرمدی در مفردات خط تجلی یافته است. این هندسۀ زمان و مکان در طراحی مرکبات خط نیز به ‌کار رفته و به‌ترتیب مفاهیم گره‌افزایی و گره‌گشایی را در ترکیب‌بندی القا می‌کند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mystical Approaches in Design of Knotted Kufic Inscriptions

نویسندگان [English]

  • Farnaz Masoumzadeh 1
  • Asghar Fahimifar 2
  • Sedaghat Jabbari 3
1 PH.D student in Art Studies, Faculty of Art, Tarbiat Modares University,
2 PH.D, Assistant professor, Art Studies, Faculty of Art, Tarbiat Modares University,
3 PH. D, Associate professor, Department of Graphic Design and Photography, school of visual Arts, College of Fine Arts, Tehran University
چکیده [English]

Knotted Kufic, one of the first decorative manifestations of Kufic, has various knots as its principal components. In previous studies, decorative Kufic, specifically knotted one, has always been regarded as a combination of plain Kufic with decorative motifs; but it seems that knotted Kufic is a unified whole resulted from the changes in geometric relations of alphabet letters and their compositions. Therefore, the purpose of this paper is to find out the context of changes of knotted Kufic alongside the study of geometric relations of its alphabet letters and their compositions to recognize the thoughts in their formation based on the formal development of knotted Kufic. To this purpose, historical, descriptive and analytic methods and hermeneutic approach are used to describe and analyze the geometric development of knotted Kufic based on the mystical connotations of knot. As a result the relationship between development process of knotted Kufic and mystical viewpoints is revealed indicating that mystical geometry of space and time has affected the design of knotted Kufic inscriptions and is manifested in forms of loop knots, heart-shaped knot and endless knot. This mystical geometry is utilized in the design of knotted Kufic’s compositions as well to induce the concept of entanglement and disentanglement respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knotted Kufic
  • Heart-shaped Knot
  • Endless Knot
  • Entangled Composition
  • Untangled Composition