بررسی وجوه اشتراک و افتراق پارچه‌های عصر صفوی و عثمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد طراحی پارچه و لباس، دانشکده هنر، دانشگاه علم و فرهنگ، شهر تهران، استان تهران.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد طراحی پارچه و لباس، دانشکده هنر، دانشگاه علم و فرهنگ، شهر تهران، استان تهران. (نویسنده مسئول)

چکیده

آثار هنری همواره منعکس‌کنندۀ آراء هنرمندان بوده‌اند. در این میان، پارچه‌بافی صفوی در قرن10 تا اواسط 12ه.ق. و نیز پارچه‌بافی عثمانی در همسایگی ایران، در همین اثنای تاریخی، دارای گسترۀ وسیعی از نقش، رنگ، بافت و با ترکیب‌بندی‌های خاص بوده و حائز اهمیت بسیاری هستند. چهار نوع سبک بافت پارچۀ صفوی و پنج نوع سبک در دورۀ عثمانی رواج داشت. این پژوهش با هدف بررسی تطبیقی شاخص‌های مذکور روی پارچه‌های ایران و عثمانی صورت می‌پذیرد. پرسش‌های اساسی این نوشتار 1- بررسی وجوه اشتراک و افتراق پارچه‏های عصر صفوی و عثمانی است. 2- تأثیرپذیری نقوش و رنگ‏های پارچه‏های صفوی بر عثمانی است. به‌طور کلی، از جمله علل تأثیرپذیری هنرها بر یکدیگر شرایط سیاسی و فرهنگی میان آنها بوده ‏که البته حضور هنرمندان ایرانی در دربار عثمانی اثبات این ادعاست. نتایج تحقیق گواه آن است که پارچه‏بافی صفوی بر عثمانی تأثیر گذاشته و تفاوت‏هایی نیز قابل مشاهده است. مسئلۀ شاخص آنکه بنابر اسناد مکتوب، تاکنون اعتقاد بر عدم کاربرد نقوش حیوانی در عصر عثمانی بوده، در حالی که در این پژوهش با نمایش پارچه‌های منقوش با تصاویر گوزن، کبوتر و طاووس، این ادعا را کم‌رنگ می‌سازد. رنگ قرمز وجه مشترک پارچه‌ها و کاربرد تعداد محدود رنگی در عثمانی و تنوع رنگ در پارچه‌های صفوی، وجه تمایز آنهاست. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و با رویکرد تطبیقی است. شیوۀ جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Study of the Similarities and Differences of fabrics in Safavid and Ottoman Era

نویسندگان [English]

  • Maryam Monesi Sorkheh 1
  • sara hosseinzadeh gheshlaghi 2
1 Assistant Professor, Art faculty, Alzahra University, Tehran
2 G of clothing and textile design, Art faculty, University of Science and Culture, Tehran.
چکیده [English]

Artists’ beliefs and thoughts always have been reflected in artistic works. Of these, Safavi fabric-weaving in Iran from 10 to 12 century of Islamic Calendar (Hijri) and also Ottoman fabric-weaving in its neighborhood, during such an era, have a wide range of motif, color, texture, and specific combination along with great significance. There are 4 kinds of styles in Safavi fabrics and 5 kinds of style in Ottoman fabrics. This research aims to discuss comparatively mentioned factors on Iranian and Ottoman fabrics. The main questions of this research are to discuss the similarities and differences aspects of Safavi and Ottoman fabrics. Moreover, it is analyzed the effect of motifs and colors of Safavi fabrics on Ottoman ones, which are possible after understanding characteristics of fabrics. Generally, specific cultural and political relationships and conditions between these two nations are among the reasons of such artistic effectiveness, also Iranian artists existing in Ottoman courts prove the case. Research findings show that Safavi fabric-weaving influenced Ottoman one and differences have been observed. It is determined significantly that according to written documents, by now, it was believed that the lack of using animal motifs was due to Ottomans; while here showing fabrics patterned by the picture of deer, dove, and peacock is in contradiction with the case. The red color is used on all fabrics. A limited number of colors used in ottoman fabrics. Safavi more color variation in textiles. The research method is descriptive analysis with adaptive approach. In formation is collected through Library.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Safavi era
  • Ottoman era
  • fabric-weaving art
  • color and motif combination
  • fabric- weaving style
اپهام پوپ، آرتور. 1380. شاهکارهای هنر ایران. ترجمۀ پرویز ناتل خانلری. تهران: علمی و فرهنگی.
اکرمن، اپهام پوپ. 1387. سیری در هنر ایران: از دوران پیش از تاریخ تا امروز. جلد پنجم و یازدهم. ترجمۀ زهره روح­فر. زیر نظر سیروس پرهام. تهران: علمی و فرهنگی.
بلر، شیلا، بلوم، جاناتان. 1390. هنر و معماری اسلامی 2. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: سمت.
بیکر، پاتریشیا. 1385. منسوجات اسلامی. ترجمۀ مهناز شایسته‌فر. تهران: مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی.
توسلی، رضا. 1387. «بررسی تطبیقی نقوش منسوجات صفوی و عثمانی»، دوفصلنامۀ مطالعات هنر اسلامی. ش 8. صص 87-106.
دیماند، م.س. 1365. راهنمای صنایع اسلامی. ترجمۀ عبدالله فریار. تهران: علمی و فرهنگی.
روح‌فر، زهره. 1388. نگاهی بر پارچه‏بافی دوران اسلامی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین.
سیوری، راجر مروین. 1384. ایران عصر صفوی. ترجمۀ کامبیز عزیزی. تهران: مرکز.
شاردن، ژان. 1350. سیاحت‌نامۀ شاردن، جلد چهارم. ترجمۀ محمد عباسی. تهران: امیرکبیر.
طالب‌پور، فریده. 1386. تاریخچۀ نساجی در ایران. تهران: دانشگاه الزهرا (س).
فروزان‌تبار، حوریه. 1382. «پارچه‌های صفوی»، مجله هنر. ش 6. صص104-115
کنبی، شیلا. 1386. عصر طلایی هنر ایران. ترجمۀ افشار. تهران: نشر مرکز.
کونل، ارنست. 1378. هنر اسلامی. ترجمۀ هوشنگ‏ طاهری. تهران: ابن سینا.
ویلسون، اوا. 1377. طرح‌های اسلامی. ترجمۀ محمدرضا ریاضی. تهران: سمت.   
AKPINARLI, H. F., & BALKANAL, Z. 2009. [16-18. YÜZYILLARDA İSTANBUL’DA ÜRETİLEN KUMAŞLARDA BİTKİSEL BEZEMELERİN İNCELENMESİ].
Altay, fikret. 1979. [kaftanlar: osmanlikumaslari.yapi ve kredi bankasi yayinlari], (retrived) http://www.motiftr.com/L/TR/mid/156/10sahrivar (1391/5/10)
Atasoy,n., denny,b.w.,mackie.w.l.,tezcan,h.(2001. Ipek: Imperial Ottoman Silks and Velvets. London.(retrived) http://www.turkishculture.org/fabrics-and-patterns/fabrics-and-textiles/textiles-and-ceremonies-802.htm?type=1 (1391/5/10)
Canby, sh. mariani, ph. 2011. The shahnama of shah tahmasp: the Persian book of kings. New York. Metro politan museum of art.
Cecile, lady."textiles in 16thc.ottoman turkey”,(retrived) http://www.asia.si.edu /exhibitions /online /styleandstatus (1391/5/10)
Ekhtiar, maryam. 2011. masterpieces: from the Department of Islamic Art in the Metropolitan Museum of Art. New York: metropolitan museum of art.
Harris, Jennifer, 1993: 5000 Years of Textiles, the British Museum Press, London.
Komaroff, Linda. 2011. gifts of the Sultan: the arts of giving at the Islamic courts. Losangeles: losangeles county museum of art.
Nieuwe,Kerk.(2006.istanbul:the city and the Sultan. Amsterdam:Nieuwe Kerk.
Ozar, e. 1952. [Eski Turk Kumas Adlari], Istanbul Edebiyat Fakultesi Tarih Dergisi. p.p. 291-34. retrived)http://www.turkishculture.org/fabrics-and-patterns/fabrics-and-textiles-67.htm (1391/5/10)
Peck, A., 2013. Interwoven globe: the worldwide textile trade, 1500-1800, Thames & Hudson, London.
Rogers, j.m., tezcan, holey & Delibes, Selma. 1986. The Topkapisaray museum: costumes, embroideries and other textiles: London.
Salman, Fikri.(1998. [Tarihi Türk Kumaşlarında Desen ve Renk Anlayışı],Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, S.4, Erzurum, p.p. 141-153.
Suriano, carlomaria. 1996. [language of kingship textiles in the bargello museum Florence], Hali magazine. p.p. 82-87.
Thompson, j. Canby, sh. 2003. Hunt for paradise: court arts of Safavid iran,1501-1576. Milan: skira with the Asia society.
Topkapi a versailles: tresors delacour ottoman. 1999. Paris. Association franchised action artistique.