موسوی حاجی, سید رسول, عطایی, مرتضی, عسگری وشاره, مریم. (1394). بررسی محتوایی و شکلی کتیبه‌های منظوم فارسی در سفالینه‌های دوران تیموری و صفوی. فصلنامه نگره, 10(36), 18-37. doi: 10.22070/negareh.2015.258
سید رسول موسوی حاجی; مرتضی عطایی; مریم عسگری وشاره. "بررسی محتوایی و شکلی کتیبه‌های منظوم فارسی در سفالینه‌های دوران تیموری و صفوی". فصلنامه نگره, 10, 36, 1394, 18-37. doi: 10.22070/negareh.2015.258
موسوی حاجی, سید رسول, عطایی, مرتضی, عسگری وشاره, مریم. (1394). 'بررسی محتوایی و شکلی کتیبه‌های منظوم فارسی در سفالینه‌های دوران تیموری و صفوی', فصلنامه نگره, 10(36), pp. 18-37. doi: 10.22070/negareh.2015.258
موسوی حاجی, سید رسول, عطایی, مرتضی, عسگری وشاره, مریم. بررسی محتوایی و شکلی کتیبه‌های منظوم فارسی در سفالینه‌های دوران تیموری و صفوی. فصلنامه نگره, 1394; 10(36): 18-37. doi: 10.22070/negareh.2015.258
بررسی محتوایی و شکلی کتیبه‌های منظوم فارسی در سفالینه‌های دوران تیموری و صفوی
2دانشجوی کارشناسی‌ارشد باستان‌شناسی، دانشگاه مازندران.
تاریخ دریافت: 01 بهمن 1393،
تاریخ بازنگری: 12 خرداد 1394،
تاریخ پذیرش: 08 آذر 1394
چکیده
پس از گذشت دو سده از ظهور اسلام، رفته‌رفته استفاده از خط به‌عنوان عنصر تزیینی گونه‌های مختلف سفالین رواج یافت. مضامین کتیبه‌های سفال‌ها که ابتدا به کلمات یا عبارات کوتاه عربی چون نام سفالگر یا طلب خیر محدود می‌شد به‌مرور گسترش یافت و احادیث، جملات قصار بزرگان و اشعار را نیز در بر گرفت. اشعار فارسی نیز به‌سرعت جایگاه خود را بر روی سفالینه‌های دوران اسلامی یافتند و سخن موزون شاعران برجستۀ پارسی‌گوی به یکی از مهم‌ترین عناصر تزیینی سفال دوران سلجوقی، خوارزمشاهی و ایلخانی بدل گشت. این روند در دوران تیموری، صفوی و قاجار با شدت کمتر و شیوۀ خوشنویسی متفاوت ادامه یافت. در پژوهش حاضر پژوهش حاضر که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات آن به شیوۀ اسنادی انجام پذیرفته است، به‌منظور شناخت بیشتر شکل و مفاهیم اشعار سفالینه‌های دوران تیموری و صفوی، اشعار 20 نمونه از سفالینه‌های دوران مذکور از لحاظ ارتباط با فرم و کارکرد ظرف، انتخاب اشعار، نوع خط و شیوه و خطاهای نگارشی به‌دقت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که انتخاب اشعار سفالینه‌ها در این دوران هدف‌دار بوده و غالب ابیات انتخابی به‌نوعی با شکل ظرف یا کاربرد آن در ارتباط هستند. کتیبه‌ها در بیشتر موارد به خط نستعلیق نگاشته شده‌اند و تمایزات حروف مختص فارسی (گ، چ، پ، ژ) نیز در سده‌های نهم، دهم، یازدهم و اوایل دوازدهم هجری قمری در غالب موارد رعایت نشده است.
1Associate Professor, Department of Archaeology, Mazandaran University
2M.A in Archaeology, Mazandaran University
چکیده [English]
After two centuries of Islam advent, using script gradually was distributed as a decorative element in different types of pottery gradually. Motifs of pottery inscriptions that first were limited to short arabic phrases such as the name of potter or good blessing, were gradually expanded and also contained hadith, phrases of great elders and poetry. Persian poetry also quickly found its Position on the pottery of the islamic era and poems of outstanding persian poets became to one of the most important decorative elements of pottery of Seljuk, Ilkhanid and Khwarazm-Shahs era. This process was continued with less intensity and different calligraphy styles during the timurid, safavid and qajar era. In present study which is done on the basis of descriptive-analytical approach and data collection is documentary, the poets of 19 examples of mentioned era pottery were examined carefully according to the relation with form and application of container, selection of poems, calligraphy, orthography and errors of writing, in order to know more about the form and content of the timurid and safavid pottery poems. The results demonstrate that the selection of the poems in this era pottery was targeted and most of the selected poems are somehow related to the shape or application of the container. In most cases, the inscriptions have been written in Nastaliq style and also in most cases, distinctions of persian specific alphabets (گ, چ, پ, ژ) have not been met in the ninth, tenth, eleventh and early twelfth A.H centuries.
کلیدواژه‌ها [English]
Pottery, Timurid, Safavid, Inscription, Persian poetry, Persian orthography
ابتدای صفحه