بررسی تطبیقی بنیان مشترک ادبیات منظوم و هنرهای سنتی در اشعار خسرو و شیرین و کاخ عالی‌قاپو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد صنایع دستی(گرایش طرح و تولید) دانشکدۀ هنر دانشگاه الزهرا. شهر تهران. استان تهران.

2 دانشیار گروه پژوهش هنر دانشگاه الزهرا. شهر تهران. استان تهران.

چکیده

ترجمان احساس عاشقانه شعر خسرو و شیرین نظامی را می‌توان بار دیگر در تزیینات داخلی تالار موسیقی کاخ عالی‌قاپو مشاهده کرد .بر این اساس سئوال اصلی چنین مطرح می‌شود که آیا هنر‌های سنتی را می‌توان ترجمۀ یکدیگر قلمداد کرد؟ هدف اصلی مقاله حاضر نمایان ساختن میزان انطباق بنیان مشترک ادبیات منظوم و هنرهای سنتی بر یکدیگر است. فرض بر این است که هردو اثر ترجمان یکدیگرند به ویژه مشابهت آن‌ها در نمایش وحدت. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی عناصر تزیینی و مفاهیم نمادین کاخ را با عناصر منظوم شعر خسرو و شیرین بررسی نموده و یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد؛ رابطۀ معناداری بین فرم و تزیینات معماری تالار موسیقی با ابیات عاشقانه قطعۀ؛ (برون آمدن شیرین از خَرگاه) نظامی وجود دارد که هر دو صحنه مفهو م وحدت را به نظم و تصویر کشانده اندو بیانگر وصالی حقیقی هستند. حقیقتی که از طریق عشق و طلب و تهی شدن از خود آغاز و تا رسیدن به وصال مقصود ادامه دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Common Bases of literature in Verse and Traditional Arts in Khosrow and Shirin Poems and Ali Qapu Palace

نویسندگان [English]

  • Mahsa Chenaneh 1
  • Ashrafosadat Mousavilar 2
1 MSC of handy crafts ( Design and producing) of Art Alzahra University.Iran.Tehran.
2 PH.D. Associan prof. Art Research Departman of Alzahra University.Iran.Tehran.
چکیده [English]

A translation of the romantic sensation of Nizami Ganjavi’s[1] Khosrow and Shirin poem can be found in the interior designs of the music hall in Ali Qapu palace. This leads to the principal question as whether traditional arts can be regarded as each others’ interpretations. The main purpose of this paper is to illuminate the extent of accordance in common bases of literature in verse and traditional arts.
It is assumed that both works are each other’s interpretations, specifically in their resemblance in depicting unity.
This research using descriptive- analytical method, studies the ornamental elements and symbolic implications of the palace compared to the versified elements of Khosrow and Shirin poem. the results indicate that there is a meaningful relation between the form and architectural ornamentations of the music hall with Nizami’s romantic verses of the part “Shirin comes out of the tent”, both versifying and portraying the notion of unity and expressing the true union, a truth that begins with love and pursuit and self-denial, and lasts till union with the desired one.



 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meaning of Unity
  • Architectural Ornamentations
  • Poetry
  • Nizami Ganjavi’s Khosrow and Shirin
  • Characteristics of the Ali Qapu Palace
منابع و مآخذ
اتینگهاوزن، ریچاد. یارشاطر، احسان. 1379. اوج های درخشان هنر ایران. هرمز عبدالهی. ریین پاکباز. چاپ اول. تهران:  آگه.
اردلان، نادر و بختیار، لاله. 1379. حس وحدت. ترجمۀ حمید شاهرخ. اصفهان: خاک.
بلخاری قهی، حسین. 1388. مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی. تهران: سورۀ مهر.
بورکهارت، تیتوس. 1369. هنر مقدس. ترچمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
بورکهارت، تیتوس. 1370. مجموعه مقالات تحقیقی رمزپردازی. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
پوپ، ابهام. 1365. معماری ایران. ترجمۀ کرامت‌الله افسر. تهران: چپاولی.
پوپ، اپهام. 1365. آشنایی با مینیاتورهای ایران. ترجمۀ حسین نیر. تهران:  بهار.
پورنامداریان، تقی. 1375. داستان‌های رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
ثروت، منصور. ۱۳۷۸. گنجینۀ حکمت در آثار نظامی. تهران: امیرکبیر.
جعفر، محمدتقی. 1370. حکمت، عرفان و اخلاق در شعر نظامی. تهران:  کیهان.
حمیدیان، سعید. 1378. خسرو و شیرین حکیم نظامی گنجه‌ای. تهران: قطره.
خجسته، فرامرز و حسنی حبیبیان، محمدرضا. 1389. «تحلیل داستان سیاوش بر بنیاد ژرف‌ساخت الهۀ باروری و ایزدگیاهی» ادبیات و زبان‌ها، 46:  77 -96.
رادفر، ابوالقاسم. 1371. کتاب‌شناسی نظامی گنجه. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی پژوهشگاه.
رادفر، ابوالقاسم. 1385. تعامل ادبیات و هنر در مکتب اصفهان. تهران: فرهنگستان هنر.
زنده‌روح کرمانی، محمدحسین. 1383. نقش جهان. تهران: ادارۀ کل آموزش  و تولیدات فرهنگی.
السعید، عصام و پارمان، عایشه. 1363. نقش‌های هندسی درهنر اسلامی. ترجمۀ مسعود رجب‌نیا. تهران:  سروش.
شریف‌زاده، سید عبدالمجید. 1381. دیوارنگاری در ایران. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
شفیعی کدکنی، محمد رضا. 1375. موسیقی شعر. تهران: آگاه.
شوالیه، ژان. 1378. فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فاضلی. تهران: جیحون.
شهابی، علی‌اکبر. 1377. نظامی شاعر داستانسرا. تهران: کتابخانۀ ابن‌سینا.
کفافی، محمد عبدالسلام. 1382. ادبیات تطبیقی، پژوهشی در باب نظریۀ  ادبیات و شعر روایی. ترجمۀ حسین سیدی. مشهد: به‌نشر.
کیانی، محمدیوسف. 1383. معماری ایران دوران اسلامی. تهران: سمت.
ماه‌وان، فاطمه و یاحقی، محمدجعفر. 1389. «تأثیر صور خیال ادبی بر نگارگری مکتب شیراز»، بوستان ادب، ۲، ۲: 161-184.
مهیمنیان، اشرف‌السادات. 1381. عشق در نقاشی ایرانی. تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا.
میرهاشمی، مرتضی. 1380. «رابطۀ صوت و معنی در شعر نظامی»، دانشکدۀ ادبیات علوم‌انسانی دانشگاه تربیت مدرس، 32: 115-130.
نصر، حسین. 1389. هنر و معنویت اسلامی. ترجمۀ رحیم قاسمیان. تهران: موسسۀ حکمت.
همدانی‌زاده، فرحناز. 1378. «نمادشناسی رنگ در هفت گنبد نظامی»، نامۀ هنر، ۵: 64-78.
Blair.s Sheila & Jonathan m. Bloom. 1994. The Art and Architecture of Islam. London: Yale university Press.