TY - JOUR ID - 3409 TI - مطالعه تطبیقی ساختار و نشانه‌های تصویری سنگ‌افراشته‌های قبرستان شادباد مشایخ و خالد‌نبی JO - فصلنامه نگره JA - NEGAREH LA - fa SN - AU - نجفی, فرزانه AD - استادیار رشته ارتباط تصویری، گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی گرگان، دانشگاه گلستان Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 18 IS - 65 SP - 195 EP - 213 KW - گورستان شادباد مشایخ KW - گورستان خالد­نبی KW - سنگ­­افراشته KW - مقبره سازی KW - معماری اسلامی DO - 10.22070/negareh.2021.14274.2736 N2 - گورستان­های تاریخی در ایران با ساختار متفاوت و با نقوش بسیار زیبا و سمبلیکی که بر روی برخی از آنها وجود دارد موضوعی است که پژوهشگران بسیاری را در حیطه مردم شناسی، قوم نگاری، باستانشناسی و نیز علاقمندان به تاریخ هنر، مجذوب خود کرده است. امروزه زیباترین و سمبولیک ترین سنگ قبرها را می­توان در میان گورستان­های باقی مانده در مناطق ترک نشین ایران که روزگاری مقر اصلی ترکان سلجوقی و ایلخانان مغول بوده است، مشاهده کرد. گورستان شادباد مشایخ در استان آذربایجان شرقی و محوطه تاریخی خالد­نبی در استان گلستان قرار دارد. دو منطقه مورد نظر در پژوهش پیش رو به جهت جغرافیایی در دو نقطه کاملا متفاوت از یکدیگر قرار گرفته اند. هدف اصلی پژوهش پیش رو بررسی وجود ارتباط فرهنگی- تاریخی بین سنگ­افراشته­های استوانه­ای شکل موجود در سایت تاریخی منطقه خالد­نبی و میل­های تدفینی استوانه­ای شکل گورستان شادباد مشایخ است. در راستای اهداف پژوهش، سؤال اصلی جستار پیش رو بیانگر این مهم است که – ویژگی­های تصویری و ساختاری میل­های تدفینی مناطق " شادباد مشایخ و خالد­نبی"، متاثر از کدام ویژگی­های فرهنگی و مذهبی هستند؟ روش تحقیق در جستار پیش رو به صورت تطبیقی با استناد به برخی داده­های باستانشناسی، مطالعات موردی انجام شده به صورت کتابخانه­ای و نیز مطالعه میدانی صورت گرفته توسط پژوهشگر بر روی 30 نمونه از سنگ­ا­فراشته­های مناطق مورد پژوهش، انجام شده است. نتایج پژوهش بیان می­کند که میل­های استوانه­ای تدفینی موجود در هر دو گورستان تاریخی- فرهنگی اغلب دارای بدنه­ای استوانه­ای شکل با کلاهکی مخروطی با ارتفاع­ متفاوت شکل گرفته­اند که بیانگر ویژگی­های شاخص معماری ترکان کوچ نشین و بیابانگرد آسیای میانه با نشانه­های تاثیرات مذهب بر معماری اسلامی است. اما آنچه میل­های تدفینی گورستان شاد بادمشایخ را از محوطه­ خالدنبی متمایز کرده است، ساختار بسیار ساده و بدوی سنگ افراشته­های فاقد هرگونه خوشنویسی و یا تزئینات متاثر از معماری اسلامی، در گورستان خالد­نبی در تقابل با تاثیرات مستقیم معماری عصر اسلامی خصوصا تزئینات معماری حاکم بر عصر ایلخانی در طراحی میل­های تدفینی گورستان شاد بادمشایخ است.  UR - https://negareh.shahed.ac.ir/article_3409.html L1 - https://negareh.shahed.ac.ir/article_3409_d48c929a71aeec0e35982abfb7a43bf4.pdf ER -