TY - JOUR ID - 3370 TI - بازشناسی ریشه‌های تزئینات گچ‌بری خانه‌های چهارصفه روستای دوسیران (استان فارس) JO - فصلنامه نگره JA - NEGAREH LA - fa SN - AU - عشایری, نادیا AU - وثیق, بهزاد AD - کارشناس ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول AD - عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 17 IS - 63 SP - 157 EP - 171 KW - تزئینات KW - گچ‌بری ایلخانی KW - دوسیران KW - خانه‌های چهارصفه KW - فارس KW - معماری اسلامی DO - 10.22070/negareh.2021.13383.2624 N2 - معماری خانه‌های روستاهای ایران حاوی انگاره‌هایی است که به ریشه‌های تاریخی آن‌ها اشاره دارد. یکی از این انگاره‌ها، تزئینات داخلی آن‌هاست. در این تحقیق پس از معرفی خانه‌های چهارصفه با قدمت دوره ایلخانی در روستای تاریخی و هدف گردشگری دوسیران، از توابع شهرستان کوه‌چنار در استان فارس، به مطالعه تزئینات گچبری آن‌ها پرداخته می‌شود. نگارندگان بر این عقیده‌اند که تزئینات خانه‌های تاریخی دوسیران، علی‌رغم قرارگیری در منطقه‌ای روستایی که کم‌تر مورد توجه بوده؛ ویژگی‌های بارز گچ‌بری ابنیه‌های فاخر ایلخانی و برخی خصوصیات قابل ملاحضه گچ‌بری اواخر ساسانی و اوایل دوران اسلامی را داراست و سیر تاریخی هنر گچ‌بری کشور را به طور قوی نشان می‌دهد. لذا نگارندگان با هدف ریشه‌شناسی این تزئینات و گرایش‌های زمینه‌ساز ساخت آن‌ها، به مطالعه و بررسی کالبد و موتیف‌های تزئینات نام‌برده و پیشینه به‌کارگیری این موتیف‌ها در تاریخ گچ‌بری کشور پرداخته‌اند. سوال‌های تحقیق عبارتند از: 1- الگو و سازماندهی هندسی کتیبه‌های چهارصفه‌های دوسیران به چه شکلی است؟ و 2- تزئینات گچ‌بری چهارصفه‌های روستای دوسیران ریشه در چه دورانی دارد؟. روش تحقیق تفسیری- تاریخی است. داده‌های تحقیق از طریق پیمایش میدانی و اسناد کتابخانه‌ای به دست آمده‌است. ابزار تحقیق نیز استنتاج منطقی و مقایسه تطبیقی است. نتایج نشان داد کتیبه‌های موردمطالعه به سه گونه مستطیل ساده سطربندی شده، مستطیل عمودی دارای طاق‌نما و مربع‌های انتظام‌یافته براساس قطرهایشان، تقسیم می‌شوند. این کتیبه‌ها موتیف‌های مشابه گچ‌بری اواخر دوران ساسانی تا اوایل دوره اسلامی و ویژگی‌های شاخص گچ‌بری ایلخانی نظیر: کاربرد شکل طبیعی گیاهان، نقوش پالمت و انار، تکنیک لانه‌زنبوری، گره هندسی به عنوان تزئین، مقرنس گچی، خط ثلث، نقش روزت و شاه‌عباسی و... را دارند و در آن واحد تداوم و تفاوت‌های هنری دوران مختلف بازه زمانی نام‌برده را به خوبی نشان می‌دهند. UR - https://negareh.shahed.ac.ir/article_3370.html L1 - https://negareh.shahed.ac.ir/article_3370_27f0db2544448eb2060ccc4f564b014a.pdf ER -