بررسی و مطالعۀ سفال‌های زرین‌فام نویافتۀ آوه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه اسلامی پژوهشکده باستان شناسی

چکیده

سفال‌های بدست‌آمده در محوطه آوه با رعایت تقدم و تأخر زمانی از پیش از تاریخ تا دوران تاریخی و دوران اسلامی را دربرمی‌گیرد که بیش‌ترین آن‌ها مربوط به دورۀ ایلخانی و سفال زرین‌فام است. اهداف اصلی این پژوهش، معرفی و تحلیل نقوش سفال‌های زرین‌فام آوه و شناخت منشأ تولید چنین ظروفی در این منطقه است. سؤالات اصلی پژوهش عبارت‌اند از اینکه:
1- عناصر اصلی تزئینی سفال‌های زرین‌فام آوه، چه نقوشی هستند؟
2- چه میزان همانندی و تفاوت میان نقوش تزئینی سفال‌های زرین‌فام آوه با نقوش تزئینی سفال‌های زرین‌فام سایر مراکز ایران وجود دارد؟
نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نقوش تزئینی سفال‌های زرین‌فام آوه به نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی و هندسی قابل تقسیم است و علیرغم وجود شباهت‌هایی کلی در ترکیب‌بندی نقوش تزیینی با سایر مراکز تولید اینگونه سفال، با وجود تفاوت‌هایی در صورت‌نگاری زنان از جمله گسستگی ابرو، قرارگیری نوع خاصی از تاج بر سر زنان آوه‌ای (تاج دو لبه‌ای)، هاله‌ای به رنگ آبی در اطراف آنها و بدست آمدن آثاری از تولید سفال همچون جوش کوره، به احتمال بسیار منطقۀ آوه را می‌توان مرکز تولید اینگونه آثار در نظر گرفت.این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی به سرانجام رسیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review and Study of Newfound Golden Potteries in Aveh

نویسنده [English]

  • Arash Lashkari
faculty member at the Iranian archaeological research
چکیده [English]

Considering the priority of time, obtained potteries in Aveh cover prehistory and pre-Islamic and Islamic eras, most of which belong to the Ilkhanid period. One of the main objectives of this research, along with introducing and analyzing the paintings of the Aveh's lusterware, is the recognition of the production origin of such containers in this district. The main research questions are as follow:

What are the main decorative drawings on the Aveh's lusterware?
How much similarities and differences exist between decorative drawings on the Aveh's lusterware and the patterns of decorative paintings on the potteries belong to other parts of Iran?

 
Results show that decorative paintings on the Aveh’s lusterware could be divided into human, animal, herbal ad geometric patterns. Despite the similarities of these patterns with the other pottery-making centers, and contrary to differences in women's face including discrete eyebrow, more fitness in face, wearing a special kind of crown by them, and existence of a blue light of corona around them, and, furthermore, finding the traces of pottery production in this area such as boiling furnace, indicate that most probably, Ave can be regarded as the main center of producing such monuments. We hope this investigation starts a new way towards the outspread realm of producing lusterware in Iran. This research has been constructed using descriptive-analytical methodology and based on library and field studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Ilkhanids
  • Aveh
  • lusterware
جیمز ویلسن، آلن. 1383. سفالگری اسلامی، ترجمه‌ مهناز شایسته‌فر، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
بهرامی، مهدی. 1327. صنایع ایران، تهران: ظروف سفالین.
پوپ، آرتور اپهام. 1387. سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، ترجمه نجف دریابندری و دیگران، جلد چهارم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
توحیدی، فائق. 1382. فن و هنر سفالگری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت.
پوتر، ونیتا. 1381. کاشیهای اسلامی، ترجمۀ مهناز شایسته فر، تهران: مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی.
رفیعی، لیلا. 1377. سفال ایران، تهران: انتشارات یساولی.
روحفر، زهره. 1388. رساله دکتری پژوهش در ساخت لعاب زرین‌فام در ایران: با تاکید بر رساله ابوالقاسم عبدالله کاشانی سده‌های 8-7 هجری قمری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
زکی، محمدحسن. 1366. تاریخ صنایع ایران، ترجمه محمدعلی خلیلی، تهران: انتشارات اقبال.
کریمی، فاطمه و کیانی، یوسف. 1364. هنر سفالگری دوره اسلامی ایران، تهران: انتشارات مرکز باستان‌شناسی ایران.
مرتضایی، محمد. 1386. رساله دکتری مطالعه زیر ساخت های طبیعی و فرهنگی در شکل گیری شهر گرگان (جرجان) در دوران اسلامی با مطالعه موردی کاوش در محوطه اسلامی شهر گرگان ،تربیت مدرس.تهران. منتشر نشده.
واتسون، اولیور. 1382. سفال زرین‌فام ایرانی، مترجم شکوه زارعی، تهران: سروش.
Bahrami, Mehdi. 1988.  Gurgan Faiences , Cairo , La Scribe Egyption , S.A.E.
Grube, J.Grube. 2007. ”The Art of Islamic Pottery”, Jstor. Pages209-228.
Lane. Arthur. 1947.  Early Islamic Pottery, Mesopotamia,Egypt and Persia, Faber and Faber, London.
Mason,R.B. 2004.  Shine like the Sun. Luster painted and Associated Pottery from the Medieval Middle East, Mazda Publisher, Costa Mesa.
Pradell. T, J. Molera b, A.D. Smith c, M.S. Tite. 2008.  [Early Islamic lustre from Egypt, Syria and Iran (10th to 13th century AD)], Journal of Archaeological Science, ScienceDirect, Volume 35, Issue 9, Pages 2649-2662.