بررسی عناصر نامتعارف در نگاره‌های شاهنامۀ بزرگ ایلخانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه

2 استادیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه تربیت ندرس

3 دانشگاه سمنان

چکیده

شاهنامۀ بزرگ ایلخانی سرآغاز جنبش عظیم نگارگری ایرانی است. با وجود این، این شاهنامه تغییرات متعددی را در طول زمان داشته که شناسایی آنها محققان را قادر می‌سازد تا از تفاسیر نادرست در زمینۀ این اثر و تاریخ هنر ایران ممانعت به عمل آورند. در همین راستا، پژوهش حاضر، به منظور شناسایی آسیب‌های وارد بر پیکرۀ این شاهنامه در ادوار مختلف مرمت و فروش آن، به بررسی مجموعه برگه‌های برجای‌مانده پرداخته و ضمن شرح آسیب‌های وارد و تغییرات آن به شیوه توصیفی- تحلیلی و نیز تطبیق بین عناصر نگارگری و با اتکا به منابع کتابخانه‌ای و مطالعه بر روی نگاره‌ها، نوع و حجم این تغییرات را مشخص سازند. سئوال اصلی در خصوص چیستی و چرائی وجود برخی عناصر غیرمتعارف و نامأنوس در تعدادی نگاره‌‌های این شاهنامه است. با توجه به داده‌های تحقیق و تجزیه و تحلیل نمونه‌هایی از آثار مذکور، نتایج نشانگر آنست که آسیب‌های وارده بر اثر مرمت و بازپیرایی شامل تغیر حواشی، افزودن عناصر نامتناسب به تصاویر، سبک نقاشی‌ها در مرمت دورۀ قاجار و آسیب‌های مربوط به جداسازی و از هم گسیختن ساختار نقاشی‌ها و صفحات و تکمیل ناصحیح نگاره‌ها به دورۀ دموت تعلق دارد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of unusual elements in the paintings of the great Ilkhanid Shahnameh

نویسندگان [English]

  • Asghar Javani 1
  • reza afhami 2
  • Seyed Mohammad Mehrnia 3
1 Faculty (academic staff)
2 Associate Professor of Tarbiat Modarress University, Faculty of Art
3 Semnan University
چکیده [English]

Great Ilkhanid Shahnameh is the beginning of a great movement of Iranian painting. However, the Shahnameh has seen several changes over time and identify these changes will enable researchers to prevent incorrect interpretation on this work and the history of Iranian art . In this regard, this study aimed to identify damages on the body of the Shahnameh repair and sell it at different times, has reviewed the remaining pages and enter the explanation of damages and changes, by the descriptive - analytical methods and by visiting the library resources and the study of painting and determine the type and volume of these changes .The main question is about the presence of some unusual and unfamiliar elements in the images of the Shahnameh. According to research data and analysis of the above mentioned examples: results show, the damage inflicted, during the restoration and repair, includes changing the margins, add elements of inappropriate images, qajar painting style of restoration and damages of isolation and disrupt the structure of paintings and pages and the completion of improper painting belongs to George Demottes period.

افضلی، مهدی. 1389. بررسی مکتب هنری آل جلایر در نگاره‌های موجود در مُرقع یعقوب‌بیک، مزدک‌نامه، تهران: اساطیر.
بلر، شیلا ، بلوم، جاناتان. 1381. هنر و ومعماری اسلامی. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: سمت.
بلر، شیلا. 1388. «بازنویسی سرگذشت شاهنامۀ بزرگ ایلخانی»، ترجمۀ سید داود طبایی، زبان تصویری شاهنامه، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر : 93- 65.
بلوم، جاناتان. 1388. «شاهنامۀ بزرگ ایلخانی در دورۀ قاجار»، ترجمۀ سید داود طبایی، زبان تصویری شاهنامه، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر : 65- 45.
بینیون، لارنس، و دیگران. 1383. سیر تاریخ نقاشی ایرانی. ترجمۀ محمد ایران‌منش. تهران: امیرکبیر.
پاپادوپولو،الکساندر. 1362. «جادوی رنگ در مینیاتور»، فصلنامۀ هنر، شمارۀ4: 103-86.
پاکباز،روئین. 1383. نقاشی ایرانی از دیرباز تا امروز. تهران: زرین وسیمین.
حاتم، غلامعلی. 1376. نگارگری ایرانی، شاهنامه‌نگاری، مجموعه سخنرانی‌های دومین کنفرانس نگارگری ایرانی اسلامی، تهران: موزۀ هنرهای معاصر.
دیماند، موریس اسون. 1336. راهنمای صنایع اسلامی. عبدالله فریار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
رابینسون.ب.و. 1379. بررسی نقاشی ایرانی. به کوشش شهریار عدل. تهران: طوس.
سیمپسون، مرینا شریر. 1388. «شاهنامه در مقام متن و شاهنامه در مقام تصویر»، ترجمۀ سید داود طبایی، زبان تصویری شاهنامه، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر: 45- 17.
سودآور، ابوالعلاء. 1380. هنر دربارهای ایران. ناهید محمد شمیرانی. تهران: فرهنگستان هنر.
شراتو، امبرتو، گروبه، ارنست. 1376. هنر ایلخانی و تیموری. ترجمۀ یعقوب آژند. تهران: مولی.
شرویدر،اریک. 1377. سرآمدان نقاشی ایرانی، احمد موسی و شمس الدین، از مجموعۀ دوازده رخ، ترجمۀ یعقوب آژند،تهران: مولی.
فضل الله همدانی، خواجه رشید الدین. 1362. جامع التواریخ، ج ۲. به کوشش بهمن کریمی. تهران: اقبال.
کن بای، شیلا. 1382. نقاشی ایرانی. ترجمۀ مهدی حسینی. تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
محمد حسن، زکی. 1320. تاریخ نقاشی در ایران. ترجمۀ ابوالقاسم سحاب. تهران: اقبال.
محمد حسن، زکی. 1384. چین و هنرهای اسلامی. ترجمۀ غلامرضا تهامی. تهران: فرهنگستان هنر
هیلن‌برند، رابرت. 1388. «چشم‌اندازهای جدید در تصویر‌نگاری شاهنامه»، ترجمۀ سید داود طبایی، زبان تصویری شاهنامه. تهران: فرهنگستان هنر: 17 -1.
Atasoy, Nurhan. 1967. Topkapı Sarayı Müzesi Kitapilgindaki, Istanbul: University of Istanbul
Grabar, O. and Blair, S. 1980. Epic Image and Contemporary History, the Illustration of the Great Shahnama, Chicago: University of Chicago press.
Hillenbrand, R. 2002. The Art of Book in Ilkhanid Iran, in linda Kamaroff and Stefano Carboni. The legacy of Ghangiz khan, New York: Metropolitan Museum of Art.
Kamaroff, L, Carboni, S. 2002.Legacy of Genghis Khan, New York: Metropolitan Museum of Art.
Soudavar, A. 1992. Art of Persian courts, New York: Rizzoli.