خوانش نقاشی قهوه‌خانه‌ای و نقاشی‌های دیواری مکتب اصفهان براساس مفهوم مکالمه در نظریه هرمنوتیک مدرن گادامر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی هنر اسلامی دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشیار گروه نقاشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

10.22070/negareh.2021.13586.2650

چکیده

در تاریخ هنر ایران، نقاشی قاجار از جایگاه ویژه­ای برخوردار است و در این میان، نقاشی­‌های قهوه­خانه­‌ای به عنوان شاخه­‌ای برجسته از گونه­‌های هنری نقاشی عصر مشروطه در این دوران قابل توجه هستند. در دوران مشروطه، با توجه به شرایط اجتماعی- فرهنگی و اندیشه مدرنیسم و تجددخواهی و بازتاب فرهنگ و هنر غرب، نقاشی قهوه­خانه، در راستای احیای هویت و فرهنگ ایرانی- اسلامی به نگارگری سنتی به ویژه نقاشی دیواری رجوع می­‌کند. هدف این پژوهش، تشریح و خوانش آثار نقاشی­‌های قهوه­خانه­‌ای و نقاشی­‌های دیواری مکتب اصفهان با بهره­گیری از مفهوم مکالمه در نظریه هرمنوتیک گادامر است. تحقیق حاضر به این پرسش پاسخ داده است که، مفاهیم هرمنوتیکی گادامر تا چه اندازه در شناخت، نحوه شکل­‌گیری و خلق آثار نقاشی قهوه­خانه‌­ای در عصر مشروطه مثمر ثمر است. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی خاصه روش هرمنوتیک انجام پذیرفته است و جمع­آوری منابع تحقیق به شیوه اسنادی و کتابخانه‌­ای و با استفاده از فیش‌­برداری و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت کیفی است. نتایج نشان می­‌دهد که مفهوم مکالمه در اندیشه گادامر، کمک شایانی در جهت توصیف هرچه بهتر چگونگی خلق نقاشی­‌های قهوه­خانه‌­ای با توجه به نیاز روز جامعه مخاطب دارد. هنرمند با رجوع و مکالمه با هنر مکتب اصفهان در پیوند با افق فکری- هنری عصر مشروطه، که تحت تأثیر شیوع همه جانبه عناصر هنر غربی است، اقدام به خلق اثرش نموده است. در این میان عناصری چون زمان، مکان، مخاطب، مضامین و کاربرد عامیانه نقاشی و تعزیه خوانی و نقل نقالان به عنوان طرف دیگر مکالمه در شکل‌­گیری نقاشی قهوه­خانه‌­ای حائز اهمیت است.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Reading of Coffee House Painting and Murals of Isfahan School Based on the Concept of Conversation in Gadamer's Modern Hermeneutic Theory

نویسندگان [English]

  • Elham Taherian 1
  • Asghar Fahimifar 2
  • Mohammad Kazem Hassanvand 3
1 PhD Candidate, Department of Islamic Art, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University
2 PhD, Associate professor of Creative Arts (in Painting), Department of Painting, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University
3 Ph.d, Associate professor of Creative Arts(in Painting), Department of Painting, Faculty of Art and Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

With the beginning of the constitutional movement and social changes, a new chapter in the history of Iranian painting was opened. The history of Iran after constitutionalism was full of conflicts between tradition and modernity, and the idea of modernity that came to Iran was not properly understood. In fact, the growing movement towards Western art prevented Iranian art from moving naturally in accordance with its internal conditions. In the meantime, coffee house painting and interesting spectacular curtains created by street and mall artists and anonymous ones, are the full picture of the taste, thought and art of their creators, which depict the beliefs and customs of the time. Given the high status of coffee house painting as a folk art in the constitutional period and its comparative and intertextual nature with traditional and modern art, the concept of conversation in Gadamer's thought, as an epistemological approach, can open a new window of consciousness and knowledge to recognize such paintings in front of the audience and to analyze and retrieve them. Qajar painting has a special place in the history of Iranian art, and in the meantime, coffee house paintings are significant as a prominent branch of the art forms of painting of the constitutional era in this period. During the constitutional period, according to the socio-cultural conditions and the idea of modernism and the reflection of Western culture and art, coffee house painting refers to traditional painting in order to revive Iranian-Islamic identity and culture. Coffee house painters are as the most significant contemporary painters of this period of time. The present study answers the question; to what extent is it possible to interpret and understand the works of painters of this period with the concept of conversation in Gadamer's modern hermeneutic theory? and to what extent can this concept help to identify, trace the elements, and how the coffee house painting was formed? The purpose of this study is to describe and read the works of coffee house paintings and Isfahan school murals in the contemporary era using the concept of conversation in Gadamer's theory of hermeneutics. This research has been done with a descriptive-analytical approach based on the intellectual thought of the time and the collection of research resources is in a documentary and library way. The results show that the concept of conversation in Gadamer's thought is a great help to better describe how to create coffee house paintings according to the needs of the audience. The artist has created her work by referring to and conversing with the mural of the Isfahan school in connection with the intellectual-artistic horizon of the constitutional era, which is influenced by the all-encompassing prevalence of Western art elements. Among these, elements such as time, place, audience, themes and popular usage of painting and recitation and quotation of narrators, as another side of the conversation, are important in the formation of coffee house painting.
The concept of conversation combined with concepts such as social and cultural context (semantic horizon), and Gadamer's language and tradition, plays an important role in shaping the works of coffee house painters. Contemporary painting was the beginning of the revival of Iranian identity and culture, in line with the influences that had reached Iran from Western art (social and cultural context of the artist's time). Although the elements and motifs of their works are from the past, it was a new experience for a group of Iranian artists to talk to them in their contemporary language by transferring the traditions to the present, because they had a common language with them, which had its place in the heart of Iranian traditions and culture. Since the audience of these paintings was ordinary people, the artist, one of the favorite subjects of the people, and with a suitable public style, painted in his own way in line with the traditional painting style of Isfahan school as an important step to satisfy the tastes and interests of his community. Signs derived from the drawings of the Isfahan school in coffee house painting include such things as balance and movement in visual elements and colors, the type of ideal portrait painting and the display of existential existence in the figures of pure human beings and individualistic faces with characteristics. Earth in the faces of low-level people, animal-like form, diffused and uniform light on the screen, realism in the type of cover of the figures, the importance of linear design and image resolution and simultaneous display of various events, and so on are evident as well. Coffee house painters have dealt with these traditions with prejudices that pertain to the semantic horizon of their time, but on the contrary, they also gave the right to retell their words as a party to the conversation, so that the process of understanding or forming art work is achieved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Miniature Painting
  • Isfahan School Mural
  • Coffee House Painting
  • Conversation
  • Modern Hermeneutics
  • Gadamer
آژند، یعقوب (1385)، مکتب نگارگری اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر.
احمدی، بابک (1374)، حقیقت و زیبایی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
احمدی، بابک (1386)، حقیقت و زیبایی، تهران: نشر مرکز.
اخگر، مجید (1391)، فانی و باقی، تهران: انتشارات حرفه هنرمند.
بلایشر، ژوزف (1380)، گزیده هرمنوتیک مدرن، ترجمه سعید جهانگیری، آبادان، نشر پرسش.
بلوک باشی، علی (1375)، قهوه خانه­های ایران، تهران: دفتر نشر پژوهش­های فرهنگ.
بیضایی، بهرام (1379)، نمایش در ایران، چاپ دوم، تهران: روشنگران.
پاکباز، روئین (1383)، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، چاپ چهارم، تهران: زرین و سیمین.
پاکباز، روئین (1386)، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: انتشارات زرین و سیمین.
پالمر، ریچارد (1395)، علم هرمنوتیک، نظریه تأویل در فلسفه­های شلایر ماخر، دیلتای، هایدگر و گادامر، ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی،جاپ چهارم، تهران: نشر هرمس.
جنسن، چارلز (1384)، تجزیه و تحلیل آثار هنرهای تجسمی، ترجمه بتی آواکیان، تهران: نشر سمت.
چلیپا، کاظم؛ گودرزی، مصطفی و شیرازی، علی اصغر، تأملاتی درباره موضوعات ملی و مذهبی در نقاشی قهوه­خانه­ای، نگره، (۱۸)، (1390)، 82-69.
حسین آبادی، زهرا و محمدپور، مرضیه، بررسی نمادهای تصویری هنر شیعی در نقاشی­های قهوه­خانه­ای، نگره، (9)، (1395)، 50-35.
حقی مقدم، زینب (1392)، معرفی اثر ناشناخته از نقاش قهوه­خانه­ای، حسین قوللر آقاسی ( پرده بارگاه حضرت سلیمان (ع) از مجموعه موزه مقدم)، همایش ملی باستان شناسی ایران، دانشکده هنر دانشگاه بیرجند.
دیوید،ک.هوی (۱۳۸۵)، حلقه انتقادی، ترجمه مراد فرهادپور، تهران: نشر روشنگران.
رجبی، محمدعلی و چلیپا، کاظم (1385)، حسن اسماعیل­زاده، نقاش مکتب قهوه­خانه­ای، نظر، تهران.
ریخته­گران، محمدرضا (1378)، منطق و مبحث هرمنوتیک، تهران: کنگره.
زرینی و مراثی، سپیده ساداتی و محسن (1387)، بررسی چگونگی تأثیرگذاری عرفان اسلامی در شکل­گیری هنر نگارگری مکتب هرات تیموری و تبریز صفوی، فصلنامه نگره، شماره 7. صص105- 93.
ساریخانی، مجید، نقاشی قهوه خانه در دوره قاجار، میراث جاویدان، سال سیزدهم، (۵۰)،(‌1384)،120-114.
عناصری، جابر (1371)، شبیه خوانی، تهران: مرکز هنرهای نمایشی.
کن بای، شیلا (1384)، رضا عباسی اصلاحگر سرکش، ترجمه یعقوب آژند، چاپ دوم، تهران: فرهنگستان هنر.
مدنی، امیر حسین، گادامر و هرمنوتیک، فصلنامه هنر، (۷۲)، (1390)، 27-21.
معمارزاده، محمد (1388)، نقاشی عصر صفوی ( مکتب تبریز و اصفهان )، جلوه هنر، ۲، ۳۹-۴۶.
میرخندان، حمید، بررسی انتقادی مبانی فلسفی هرمونوتیک گادامر، معرفت فرهنگی اجتماعی، (۴)،(1391)، 85-68.
میرمصطفی، حسین (1387)، نقاشی در قهوه خانه، تهران: سیمای کوثر.
واعظی، اصغر و فاضلی، فائزه. دیالوگ، دیالکتیک، امتزاج افق­ها، دو فصلنامه فلسفی شناخت، (62)، (1389)، 214-189.
نصری، عبدالله (1381)، راز متن: هرمنوتیک، قرائت پذیری متن و منطق فهم دین، تهران: نشر آفتاب توسعه.
 
Dostal, R.B. (2002), The Cambridge Companion to Gadamer, Cambridge University Press.
Gadamer, H.G (1991), Plato s Dialectucal Ethics Phenomenological interpretation Relating to the Philebus, translated by R.M, Wallace, London: Yale University Press.
Gadamer, Hans George (1994), Truth and Method, Continum newyork.
Floor, W (1989), Dutch Painters in Iran, Persion, vol.8, 145-61. 
Weinsheimer,  Jole (1991), Philosophical Hermeneutics and Literary Theory.