2024-03-28T16:44:21Z
https://negareh.shahed.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=529
فصلنامه نگره
1400
16
57
ارتباط موضوع و رنگ در کاشینگارههای عاشورایی تکیه معاونالملک کرمانشاه
آتنا
شیرزادی
محمد
درویشی
داود
بکائیان
تکیه معاونالملک کرمانشاه یکی از بناهای زیبا و باشکوه دورهی قاجار از جهت غنای تصاویر و تنوّع رنگ در هنر کاشیکاری ایران است .در این بنا، علاوه بر کاشیهای تزئینی معمول بناهای تاریخی، بخش اعظم نگارههای منقوش بر کاشیها با توجه به کارکرد تکیه، قصص قرآنی و حوادث مرتبط با عاشوراست. بر این اساس، انتظار آن است که متناسب با این نوع نگارهها جهت به تصویرکشیدن آنها از رنگهای خاصی نیز استفاده شده باشند که متناسب با کارکرد و فضای کلی تکیه باشند. با توجه به تنوع موضوعات و تعدد کاشینگارهها، به جهت محدودتر کردن دامنهی پژوهش، در این مقاله صرفاً به تبیین ارتباط موضوع و رنگ در کاشینگارههای عاشورایی تکیه با هدف تبیین تأثیر این موضوع بر انتخاب رنگ کاشینگارهها پرداخته شده است. بنابراین سعی شده است به این سوال پاسخ داده شود که انتخاب رنگ کاشینگارههای عاشورایی تکیه معاونالملک کرمانشاه چه ارتباط بصری و مفهومی با موضوع این کاشینگارهها دارد؟ این پژوهش از نوع تحقیقات توسعهای است و از منظر بررسی دادهها، روش تحقیق بهصورت کمّیوکیفی است که با بررسی همهی کاشینگارههای عاشورایی دردسترسِ بخش زینبیه تکیه انجام پذیرفته است. با استخراج دادههای کمّی حاصل از میزان استفاده از رنگ در این کاشینگارهها با توجه به نتایج آماری بهدستآمده به کمک علم پردازش تصویر، این نتیجه حاصل شده است که گرچه انتخاب رنگ در کاشینگارههای عاشورایی تکیه معاونالملک متأثر از رنگهای غالبِ مورداستفادهی دوره قاجار است اما بیشترین درصد رنگهای بهکاررفته در کاشینگارههای عاشورایی، از خانواده رنگهای خاکستری (Gray) هستند که انتخاب آنها به دلیل کارکرد اصلی تکیه به عنوان مکان عزاداری اباعبدالله (ع) بوده است. بنابراین انتخاب رنگهای بهکاررفته در کاشینگارههای عاشورایی، علاوه بر حفظ تداوم سنت رنگیِ کاشیکاری دورهی قاجار، ارتباط مستقیمی با موضوعات و مفاهیم کاشینگارههای عاشورایی تکیه معاونالملک دارد.
کاشینگاره
رنگ
تکیه معاونالملک
کرمانشاه
عاشورا
2021
03
21
5
23
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3181_8a634407db3e6b3922df37182a28e80b.pdf
فصلنامه نگره
1400
16
57
بازجست عناصر تصویری مشترک عرفان شیعی در هنر نگارگری و معماری (نمونه: نگاره «اولین سخنرانی امام حسن(ع) درباره شناخت امام معصوم»)
خشایار
قاضی زاده
مرضیه
علی پور
پرویز
اقبالی
ایرج
داداشی
نگارگری به عنوان یکی از جلوههای هنراسلامی، سیر تحول معنوی خود را از فرهنگ حاکم برجامعه گرفته و در بخشی از آثار با اتکاء به هندسه معماری اسلامی فضایی متناسب با آن معانی ایجاد نمودهاست. از آنجاییکه نگارگران بهطور معمول و متناسب با موضوع آثار خود از فضاها و تزیینات واقعی وعینی موجود در معماری زمان خویش برای طراحی آثارشان بهره بردهاند، لذا کشف و تاویل معانی آنها می تواند تاثیر شگرف آموزشهای معنوی را بر ابعاد مختلف زندگی آن دوره نشان دهد. متن حاضر نیز با هدف شناسایی چگونگی بازتاب عناصر معماری در نگارگری انجام شده و بدین منظور مشترکات ساختاری و مفهومی نگاره «اولین سخنرانی امام حسن(ع) درباره شناخت امام معصوم» و معماری دوره صفویه مورد بررسی قرار گرفته، تا عوامل موثر بر کاربرد آنها و همچنین مفاهیم و ماهیت باطنی نهفته در آنها مشخص شود. بر این اساس مقاله در پی پاسخگویی به این پرسشها است که مهمترین فضاها و تزیینات واقعی موجود در معماری که در طراحی نگاره مورد پژوهش بکار رفتهاند، کدامند؟ آیا ارتباطی میان کاربرد این عناصر ساختاری با مفاهیم عرفانی شیعی دوره صفویه بازتاب یافته در نگاره وجود دارد؟ بنابراین پژوهش حاضر بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی با رویکرد تفسیری و تطبیقی انجام شده و اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانهای- اسنادی گردآوری شده است. نتایج پژوهش علاوه بر اینکه بر انطباق و پیوند ساختاری و مفهومی نقوش هندسی این نگاره با تزیینات و فضاهای معماری بناهای هم عصر آن تاکید دارند، مبین این امر هستند که نگاره با توجه به مفاهیم عمیق عرفانی نهفته در اعداد، نقوش هندسی و رنگهایی که در تزیینات و فضاهای آن بکار رفتهاست، مفاهیمی از مذهب تشیع را بهصورت نمادین بهنمایش گذاشتهاست.
نگاره سخنرانی امامحسن(ع)
مفاهیم عرفانیشیعی
نگارگری دوره صفوی
معماری صفوی
احسنالکبار
2021
03
21
25
43
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3373_42c38281e132818d7540db84eb3d8a1e.pdf
فصلنامه نگره
1400
16
57
تحلیل ویژگیهای شخصیتپردازی در نگارههای شاهنامه تهماسبی
فریبا
معصومی پور
فرزانه
فرخ فر
نیمه نخست قرن دهم ه.ق، از مهمترین ادوار فرهنگی هنری ایران به شمار میرود که نگارگری در آن رشد بیسابقهای یافت. شاه تهماسب اول صفوی که شیفتهی هنر نگارگری بود، پس از رسیدن به سلطنت به حمایت نگارگران پرداخت و هنرمندان زیادی را از مکاتب هرات تیموری و تبریز و شیراز ترکمان به خدمت گرفت؛ اینگونه بود که یکی از درخشانترین مکاتب نگارگری ایران در تبریز رونق یافت. شاهنامه تهماسبی از آثار ممتاز این دوره است که تکمیل آن دهها سال به طول انجامید. از ویژگیهای قابل توجه این نسخه، تنوع در شخصیتپردازی است که ناشی از رویکردهای متنی، تحولات هنری، نوآوری و خلاقیت هنرمندان و حمایت شدید دربار بوده و در به تصویر کشیدن شخصیتهای شاهنامه تاثیرگذار بوده است. هدف از این پژوهش، شناسایی ویژگیهای کیفی و تنوع گونههای مختلف شخصیتپردازی در نگارههای شاهنامه تهماسبی است. پرسش این است: چه ویژگیهای کیفی در شخصیتپردازی نگارههای شاهنامه تهماسبی به کار رفته است؟
این پژوهش، به روش تاریخی-تحلیلی انجام پذیرفته و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانهای-اسنادی و تجزیه و تحلیلِ آن بر پایه مطالعات کیفی است. بدینسان جامعه پژوهش شامل 9 نگاره از شاخصترین نگارههای شاهنامه تهماسبی میشود که با توجه به قابلیتهای تصویری، وفور پیکرنگاری و تنوع شخصیتپردازی، از بخشهای مختلف این نسخه انتخاب گردیدهاند. نتایج، حاکی از آن است که نگارگران شاهنامه تهماسبی، در بازنمایی شخصیتها، بر شدت و اغراق ویژگیها افزوده و به ساختارشکنی و نوآوری توجه داشتهاند. میتوان اذعان داشت ظهور برخی ویژگیهای متمایز در شخصیتپردازی همچون تغییر در تناسبات انسانی، عریانی، اغراق در بازنمایی، کاربست رنگ، نوع جامگان، زاویهدید و جلوههای متافیزیکی، نتیجه جسارتی است که شاه تهماسب با حمایتهای بیدریغش از هنرمندان، به ایشان منتقل نموده است. در نتیجه هنرمندان، ویژگیهای بصری متفاوت و سلیقهی شخصی خود را در آثار به کار بستهاند.
هنر عصر صفوی
مکتب نگارگری تبریز
شاهنامهنگاری
شاهنامه تهماسبی
شخصیتپردازی
2021
03
21
45
61
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3266_73363c5de386a98119cff7ef8b72576e.pdf
فصلنامه نگره
1400
16
57
تبیین نقش پرنده در اعلانهای عاشورایی ایران (دهه 80 و 90ش)، با رویکرد نظریه یاکوبسن
فاطمه
عسگری
سید ابوتراب
احمدپناه
حماسه تاریخی عاشورا همواره یکی از مضمونهایی بود که هنرمندان آن را دستمایه خلق آثار هنری خود قرار دادهاند. اعلان نیز هنگامی که در لوای مفاهیم مذهبی همچون عاشورا قرار میگیرد برای بیان مفاهیم خود از نشانه ها، رمزگان و علائم ارتباطی استفاده میکند. این تحقیق سعی بر آن دارد با بررسی اعلانهای دهه 80 و 90ش به هدف پیش رو بپردازد، از جمله نشانه شناسی نقش پرنده همچنین واکاوی انواع ادبی آنها در کنار سایر عناصر تجسمی این اعلانها با رویکرد یاکوبسن. سؤال این تحقیق عبارت است از: با توجه به رویکرد یاکوبسن نشانهشناسی این نقش پرنده چگونه در کارکردهای ارتباطی، استعاره و مجاز مطرح شدهاند و چه ارتباطی با انواع ادبی دارند؟ تحقیق پیش رو بر اساس روش توصیفی تحلیلی از طریق کتابخانهای و اسنادی به کنکاش و تحلیل 44 نمونه انتخابی از اعلانهای عاشورایی میپردازد که بر اساس واکاوی رنگ، فرم، ترکیب بندی و نشانه شناسی نقش پرنده در ارتباط با سایر عناصر تجسمی بررسی میشود و دستهبندیهای ارتباطی و آرایهای را در لوای انتقال بهتر پیام عاشورا شکل میدهد.
بر اساس یافتههای تحقیق منشأ شکل گیری بسیاری از اعلانهایی که نقش پرنده در آنها استفاده شده برگرفته از هنرهای آیینی و سنتی از جمله پرنده های علم و کتلها، نگارگریها و... است. با توجه به رویکرد یاکوبسن و بررسیهای انجام شده روی اعلانها در این دو دهه مشخص شد. استفاده از رویکرد استعاره نسبت به مجاز بیشتربوده و اعلانها در دهه 90ش نسبت به دهه 80 از لحاظ تأثیرگذاری عملی، استعاره پردازی کمتری داشته اند اما کارکرد عاطفی نسبت به دهه80 ش بیشتر بوده است. به طور کلی کارکرد ترغیبی کمترین تأثیر ارتباطی و برای انتقال پیام وکارکرد عاطفی بیشترین نمود را در اعلانها داشته است.
اعلان
پرنده
هنرهای عاشورا
نشانه شناسی رومن یاکوبسن
2021
03
21
63
81
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3374_360f329bef6080ad035ab31bcb5342c5.pdf
فصلنامه نگره
1400
16
57
مطالعهی تحلیلی گروتسک در آثار نقاشان انقلاب اسلامی با تمرکز بر آثار حبیبالله صادقی، کاظم چلیپا و حسین خسروجردی
سیدرضا
حسینی
فاطمه
حیدری
از دیرباز تاکنون هنرمندان از گروتسک به عنوان شیوه و مفهومی شناختهشده برای آشکار کردن حقایق پنهان و پررنگتر نشان دادن واقعیتهای کمتر دیده شده بهره جستهاند.آشوب، انقلاب و جنگ در ایرانِ دهههای 50 و 60 شمسی، سرنوشتی تاریخی را برای این کشور رقم زد و نقاشان انقلاب با بهرهگیری از گروتسک ویژگیهای جامعهی آن روزها را به نمایش گذاشتند. هدف از این پژوهش، شناخت بیشتر هنر انقلاب و واکاوی کارکرد و دسته بندی گروتسک در آثار نقاشان انقلاب اسلامی میباشد. سوالات پژوهش عبارتند از:1ـ گروتسک در آثار نقاشان انقلاب چگونه بروز یافته است؟2ـ گروتسک دارای چه کارکردی در آثار نقاشان انقلاب است؟ 3ـ آثار هنرمندان انقلاب اسلامی کدام یک از دسته بندیهای گروتسک را شامل میشود؟ در پژوهش حاضر، به شیوهی توصیفی- تحلیلی و مطالعه ی تطبیقی، با استناد به منابع کتابخانه ای و مشاهده آثار، ضمن مطالعه ی الگوی نظری چهار متفکر مطرح در مورد گروتسک، مهمترین زمینههای خلق مفاهیم آثار در فرایند بهره گیری از گروتسک و سیر زایشی معنا بررسی شده است. جامعه پژوهش، آثار نقاشان انقلاب تعریف گردیده و بهعنوان نمونه تحقیق 9 اثر شاخص از اعضای هستهِ اولیه نقاشان انقلاب آقایان حبیبالله صادقی، کاظم چلیپا و حسین خسروجردی به روش نمونهگیری قضاوتی آورده شده است. نتیجه حاصل از پژوهش نشان میدهد که نقاشان انقلاب از گروتسک به عنوان یک نگرش و جهانبینی برای بیان اهداف خود بهره گرفتهاند و اغلب آثار جامعه پژوهش، در دستهبندی گروتسک ناب قرار میگیرد. در تمامی آثار این هنرمندان نوعی تقابل دوگانه میان خیر و شر، نیکی و بدی، زیبایی و زشتی و حق و باطل موردنظر قرارگرفته است. در حقیقت رویکرد نقاشان انقلاب به گروتسک، رویکردی بدبینانه و سراسر اضطراب و ترس است و نقاشان انقلاب از گروتسک در جهت اصلاحات سیاسی، اجتماعی و اخلاقی سود جستهاند.
نقاشی
نقاشان انقلاب اسلامی
ایران
حبیبالله صادقی
کاظم چلیپا
حسین خسروجردی
گروتسک
2021
03
21
83
101
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3375_ebf976ac845f4d1fac9a2f3c71a94b07.pdf
فصلنامه نگره
1400
16
57
بازنمایی استحاله انسان زمینی به انسانی قدسی در نگارههای دو حاشیه از قالیهای صفویه به روش معناکاوی
ندا سادات
ملکوتی
ایمان
زکریایی کرمانی
قالی ایرانی که پس از اسلام به ویژه در دورهی صفویه با رویکرد تجلی بهشت، باغ بهشتی، دروازههای بهشتی و ورود انسان به بهشت رخ نمود دیدگاهی ازلی و قدسی را در عناصر خود که به ظاهر صورتی زمینی داشتند را جای داد، دیدگاهی که در دوران صفویه و به خصوص شهرت پادشاهان آن دوره به اسلامگرایی و رعایت موازین شرعی به شدت مورد علاقه و دارای جایگاهی والا بود. هدف پژوهشگر در این حوزه و با توجه به دو قالی شکارگاه متعلق به دوره صفویه نیز کاویدن پیکره و مفاهیم موجود در حاشیه این دو قالی به منظور دستیابی لایههای نمادین موجود در این دو حاشیهها در جهت پی بردن تأثیرات محیط اطراف بر خلق این آثار است. در این راستا سؤال اصلی که پیش روی پژوهشگر قرار داشت مرتبط بود با دلیل تفاوت موجود در دو حاشیه قالیهای مذکور با وجود شباهتهای فراوان در متن قالی است که با بررسی دو حاشیه از قالیهای عصر صفویه با رویکردی نمادشناسانه و معناکاوی نقوش بهکاررفته در حاشیهاین قالیها، به منظور بازنمایی استحاله انسان زمینی به انسانی قدسی است و سعی شده که از دیدگاهی هرمنوتیک و پسا ساختارگرایانه از بعد فرهنگی و ارزشی و با کمک از جریانات حاکم در دوران شاه طهماسب اول با تطبیق دو حاشیه از دو قالی متعلق به دوران صفویه موجود در موزههای هنری بوستون (موزهی هنری بوستون واقع در شهر ماساچوست ایلات متحده امریکا و بزرگترین موزهی امریکا که در سال 1870 میلادی گشایش یافت (سایت:5).)و هنرهای کاربردی وین (مک) (موزهی هنرهای کاربردی وین (مک)واقع در شهر وین اتریش، اولین موزه در زمینهی هنرهای کاربردی است (سایت:6).)،این پژوهش از نظر هدف در دسته پژوهشهای کاربردی توسعهای و از لحاظ روش در گروه پژوهشهای تطبیقی -تحلیلی قرار دارد و با کمک گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای صورت گرفته است که به تجلی انسان از حالتی زمینی به جایگاه بهشتی او پرداخته است. نتیجه حاصل از این پژوهش میتواند دریچه نوین در عرصه شناخت ارتباط بین توبه شاه طهماسب و خلق آثار آن دوره باز کند.
قالی
نمادشناسی
دوره صفویه
شاه طهماسب
قالی موزهی هنری بوستون
قالی موزهی هنرهای کاربردی وین (مک)
2021
03
21
103
117
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3376_1eeffb02811c1e21af54804e26b63ead.pdf
فصلنامه نگره
1400
16
57
گونهشناسی آثار فلزکاری در نگارگری عصر صفوی (1135-907 ق)
سمیرا
سیف علی
مهدی
کشاورز افشار
آثار هنرفلزکاری در دوره صفوی، به لحاظ زیبایی بصری، نقوش تزیینی و شیوه ساخت قابل توجه است. نظر به اینکه در هنر نگارگری دوره صفوی بیش از هر دوره دیگری به بازنمایی دقیق عناصر و اشیاء توجه میشود، با مطالعه نگارهها میتوان اطلاعات بسیاری درباره هنر فلزکاری در این دوره بهدست آورد. از این رو پژوهش حاضر با هدف شناسایی اشیای فلزی در نگارهها و طبقهبندی آنها، شناسایی اصل این آثار و تطبیق آنها با نگارهها، به گونهشناسی و بررسی کاربرد این اشیا و نحوه بازنمایی این آثار در نگارهها میپردازد و در صدد پاسخ به این سوالات است که: 1. چه نسبتی میان تصاویر اشیای فلزی در نگارههای عصر صفوی و نمونههای آثار فلزکاری به جای مانده از این عصر وجود دارد؟ 2. شیوه بازنمایی اشیای فلزی در نگارهها چگونه است؟ و از این رهگذر مسئله کلان نسبت نگارگری با واقعگرایی پیگرفته میشود. در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد مطالعه تطبیقی استفاده شده و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانهای با رجوع به وبسایت موزهها و منابع اینترنتی انجام شده است. بدین منظور تعداد 23 نمونه به صورت هدفمند از میان تصاویر نسخه نگارههای متعلق به قرنهای دهم و یازدهم انتخاب شد و اشیای فلزی موجود در آنها شناسایی و طبقهبندی شدند. اشیای فلزی مورد نظر پژوهش که در نگارهها به تصویر در آمدهاند عبارت است از: صراحی، ابریق، قندیل، شمعدان، آوند یا دلو حمام و طبل باز شکاری. در نهایت پس از بررسی و تحلیل نمونهها و مقایسه آنها با آثار فلزی بازمانده دوره صفوی مشخص شد، شیوه بازنمایی اشیای فلزی در این نگارهها بر اساس هنر فلزکاری در آن دوره بهصورت واقعگرایانه است، بهعلاوه بسیاری از ویژگیهای آثار فلزی نظیر فرم، جنس و تزیینات در نگارههای این دوره قابل مشاهده است.
گونهشناسی
هنر فلزکاری
نگارگری
دوره صفوی
هنرهای سنتی
2021
03
21
119
137
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3377_5591dc6fbfb096da33c0364be71f94c0.pdf
فصلنامه نگره
1400
16
57
بررسی سیر تحولات تجسمی مدالهای افتخار از دوره قاجار تاکنون
نفیسه
نجفی
حسنعلی
پورمند
مدالها جدا از جنبه تاریخی، یکی از نمودهای فن و هنر دورههای اخیر تاریخ هنر ایران هستند. نخستین جنبه اهمیت این موضوع ماندگاری این آثار و انتقال سنتهای فرهنگی و هنری دورههای مختلف است. مطالعه این آثار که میتوانند در شاخه جواهرات و مسکوکات بررسی شوند، به جهت ویژگیهای مفهومی و نمادین، ویژگیهای تزئینی و ویژگیهای بصری حائز اهمیت است. مدالها که ساخت آنها از دوره قاجار بیشتر رونق گرفته است، به لحاظ بررسی سبک هنری دورههای معاصر هنر ایران نیز دارای اهمیت هستند، و زمینه مناسبی برای بررسی تحولات در ویژگیهای بصری مدالها از دوره قاجار تا زمان حاضر میباشند. بررسی تطبیقی مدالهای قاجار، مدالهای پهلوی و مدالهای جمهوری اسلامی میتواند به شناسایی تفاوتها و شباهتهای فرهنگی هنری این دورهها و تفاوتهای هنریشان کمک نماید. هدف این پژوهش پی بردن به سیر تحولات تجسمی مدالهای افتخار در سه دوره یاد شده و درک تفاوتها و شباهتهای تجسمی مدالهای این سه دوره است. سوال این پژوهش این است که چه تحولات تجسمیای در خصوص مدالهای افتخار در سه دوره قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی به وجود آمده است و چه تفاوتها و شباهتهای تجسمیای بین مدالهای این سه دوره وجود دارد؟ این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و بررسی نمونههای موزه ای انجام شده است و شیوه تحلیل آثار بر اساس بررسی اصول و قواعد تجسمی به کار رفته در ویژگیهای ظاهری مدالها است. نتیجه این پژوهش نشان میدهد که مدالهای قاجار به لحاظ شکل و تزئین یکنواختتر بوده اند و میان عناوین مختلف این مدالها شباهتهای زیادی وجود دارد، مدالهای دوره پهلوی از نظر نقش و تزئینات متنوعتر هستند ولی در نمادهای استفاده شده در این دو دوره شباهتهایی دیده میشود، مدالهای دوره جمهوری اسلامی علاوه بر نقوش و تزئینات از نظر شکل نیز تنوع زیادی دارند و میان نمادهای این دوره با دورههای قبل تفاوت زیادی دیده میشود.
نشانهای افتخار
دوره قاجار
پهلوی
جمهوری اسلامی
2021
03
21
139
153
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3378_b75c61abd51d61d34d1a508f6711042d.pdf
فصلنامه نگره
1400
16
57
نوآوری در شیوه خاتمکاری دوره قاجار مطالعه موردی: منبر خاتمکاری محفوظ در کاخ گلستان
سمیرا
عرب
غلامعلی
حاتم
فاطمه
شاهرودی
خاتمکاری یکی از روشهای تزیین سطح اشیای چوبی است که از دوره آل مظفر تاکنون آثار قابل توجهی در گنجینههای هنری از آن بر جای مانده است. این هنر در طول گذر تاریخی خود فراز و نشیبهایی داشته و شاید بتوان گفت در هیچ دورهای از لحاظ هنری رکود مطلق نداشته است. بررسیها حاکی از آن است که دوره قاجار یکی از دورههای پر اهمیت این هنر بوده و آثار خاتمکاری شاخصی در داخل و خارج از ایران به همت هنرمندان ایرانی بر جای مانده است. اطلاعات امروزی از خاتمکاری به ویژه خاتمکاری دوره قاجار اندک و بیشتر معطوف به نوشتههایی مبتنی بر توصیف غیر تخصصی و عدم پرداختن به ویژگیهای فنی در مسیر پرفراز تاریخ این هنر است. در این پژوهش منبر خاتمکاری محفوظ در مجموعه فرهنگی تاریخی کاخ گلستان به عنوان نمونه موردی که اهم ویژگیهای خاتمکاری دوره قاجار را داراست، مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف از انتخاب منبر مذکور، تحلیل فنی آن و همچنین دستیابی به اطلاعات صحیح و فزونتر از نوآوری در شیوه خاتمکاری دوره قاجار است. سؤال پژوهش حاضر اینگونه بوده که ویژگیها و نوآوریهای خاتمکاری دوره قاجار کدامند و به چه صورتی در منبر مورد مطالعه ظهور کرده است؟ تدوین مقاله به روش توصیفی-تحلیلی بوده و در روش گردآوری مطالب ضمن استفاده از منابع کتابخانهای، از تحقیقات میدانی شامل بررسی و مشاهده منبر و همچنین مصاحبه استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که شیوه خاتمکاری دوره قاجار علاوه بر نوآوری در ساخت، نوآوریهایی در خاتمچسبانی داشته که از نگاه متخصصین مغفول مانده و هدف بر آن است تا ضمن تحلیل آنها به حفظ اصالت در شیوه خاتمکاری این دوره اشاره شود.
خاتمکاری
منبر
دوره قاجار
کاخ گلستان
تکیه دولت
2021
03
21
155
169
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3379_94974040b55f417eedac4adbd89003e3.pdf
فصلنامه نگره
1400
16
57
بررسی و سیر تحوّل تزیینات دیوارنگاره در معماری قلعه نهچیر مبارکه اصفهان
فرزانه
کرکوندی اصفهانی
علی رضا
محمدی میلاسی
احمد رضا
میرمقتدایی
رسول
کمالی دولت آبادی
قلعهنهچیر واقع در جنوب غربی استان اصفهان از بناهای منصوب به دورهی صفوی و قاجار است که تا بعد از انقلاب اسلامی مسکونی بوده و آخرین یادگارهای بجای مانده از آن مربوط به دوتن از نائب الحکومههای لنجانات قدیمو پدرانشان است. متأسفانه این بنا به دلایل مختلفی چون عوامل طبیعی و انسانی، متروکه و با آسیبهای جدی مواجه شده است. همچنین در بررسی پیشینه این بنا منبعی در رابطه با تزیینات وابسته به معماری موجود نیست و تا بحال کسی به آن نپرداخته است. هدف اصلی این تحقیق بررسی و سیر تحول تزیینات دیوارنگاره در معماری قلعه نهچیر از ابتدای ساخت تا اوایل دورهی پهلوی است. و سؤال اصلی این تحقیق این است که انواع و ویژگیهای تصویری نقشمایهها و موضوعات به کار رفته در تزیینات دیوارنگاره در بنای مورد نظر کدام است و سیر تحوّل در آنها به چه صورت بوده است؟ روش تحقیق در این مقاله توصیفی - تحلیلی و مقایسهای و روش جمعآوری اطلاعات کتابخانهای و میدانی است که در پژوهش میدانی با حضور در قلعه مذکور، عکس برداری، مستند نگاری و دستهبندی تزیینات دیوارنگاره بر اساس اسلوب کار، محل قرارگیری و مضامین، به مطالعه سیر تحوّل تزیینات دیوارنگاره در معماری قلعهی نهچیر پرداخته شده و یافتهها بیانگر آن است که تزیینات دیوارنگاره در معماری قلعه نهچیر نه تنها دارای ویژگیهای شاخص تزیینات دیوارنگارهی دوره قاجار است، بلکه میتوان ریشه برخی نقوش را در دورهی صفویه و حتی پیش از آن نیز جستجو کرد که تلفیقی از چکیدهنگاری و طبیعتنگاری (متأثر از تزیینات اروپایی) هستند. همچنین سیر تحول تزیینات نشان از کاهش کیفیت آنها از نظر اجرا و نوع مصالح بکار رفته از ابتدای قاجار تا دورهی پهلوی اول است.
قلعه نهچیر
دیوارنگاره
قاجاریه
معماری
اصفهان
2021
03
21
171
189
https://negareh.shahed.ac.ir/article_3380_2a676ebe6e3b5f2bcd2e050f26c0ac87.pdf