TY - JOUR ID - 957 TI - شناسایی و معرفی خوشنویسان کتیبه‌های نستعلیق در بناهای دوره صفوی ایران JO - فصلنامه نگره JA - NEGAREH LA - fa SN - AU - خسروی بیژائم, فرهاد AD - گروه کتابت و نگارگری، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران. Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 14 IS - 49 SP - 39 EP - 53 KW - کتیبه‌نگاری نستعلیق KW - تزئینات معماری صفوی KW - خوشنویسان صفوی KW - رقم خوشنویسان DO - 10.22070/negareh.2019.957 N2 - رواج کتیبه‌های نستعلیق در تزئینات معماری صفوی، یکی از نوآوری‌های قابل توجه در این دوره به شمار می‌رود. این کتیبه‌ها، علاوه بر جنبه‌های زیبایی‌شناسانه، حاوی اطلاعات ارزشمندی مانند اسامی افراد تأثیرگذار در شکل‌گیری بناها و کتیبه‌ها هستند. از این منظر می‌توان کتیبه‌ها را اسناد معتبری در شناسایی بخشی از تاریخ هنر ایران قلمداد کرد. یکی از وجوه قابل پژوهش در این زمینه، معرفی خوشنویسان این کتیبه‌هاست که در تاریخ خوشنویسی کمتر بدان پرداخته شده یا اصلاً مورد توجه قرار نگرفته است. پرسش‌ کلی پژوهش بدین قرار است: کدام خوشنویسان صفوی در زمینه کتیبه نگاری نستعلیق فعال بوده اند و تعداد آثار به جای مانده از آنان چه مقدار است؟ در این راستا، پژوهش بنیادی پیش رو، بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی در بیش از 150 بنای صفوی که حاوی حداقل 227 کتیبه نستعلیق بودند، انجام گرفته است. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که 81 اثر حاوی رقم خوشنویس بوده و در این میان، 44 خوشنویس، در کتیبه‌ها رقم خود را بر جای گذاشته‌اند که می‌توان آن‌ها را در سه گروه دسته بندی نمود؛ گروه اول خوشنویسان مطرحی چون: میرعماد، علی‌رضا عباسی و محمدصالح اصفهانی هستند که شرح حال نسبتاً مفصلی از آنان در منابع موجود است. گروه دیگری از این خوشنویسان، هنرمندانی هستند که اطلاعات اندکی از احوال و آثار آن‌ها به جای مانده است؛ مانند: ابوالفتوح گلستانه، درگاهقلی شریف و ولایت الله گلپایگانی. سومین گروه از خوشنویسان کتیبه‌ها، کتیبه‌نگارانی هستند که متأسفانه تا کنون غیر از رقم انتهای کتیبه‌ها، نشان دیگری از احوال و آثار آنان در تذکره‌ها یا مجموعه‌ها یافت نشده است؛ مانند محمدخان، بمان علی، خلیل الله و ابوسعید امامی. بیشترین آثار موجود ـ به ترتیب فراوانی ـ متعلق به محمد صالح اصفهانی، محمدرضا امامی، علی نقی امامی و سلطان علی مشهدی است. UR - https://negareh.shahed.ac.ir/article_957.html L1 - https://negareh.shahed.ac.ir/article_957_a154d639283b0a718059f711882e26df.pdf ER -