TY - JOUR ID - 3818 TI - بررسی نگاره مرد سوار بر پرنده در نسخه خطی دقایق الحقایق نصیرالدین محمد معزم هیکلی با رویکرد آیکونولوژی پانوفسکی JO - فصلنامه نگره JA - NEGAREH LA - fa SN - AU - رضایی, فائزه AU - خودداری نایینی, سعید AD - دانش‌آموخته ارشد هنر اسلامی، دانشگاه هنر، شهر تهران AD - استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر، دانشکده حفاظت و مرمت، شهر تهران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 18 IS - 68 SP - 95 EP - 111 KW - دقایق الحقایق KW - هنر نقاشی KW - مرد سوار بر پرنده KW - آیکونولوژی KW - هند DO - 10.22070/negareh.2022.15456.2931 N2 - کتاب دقایق الحقایق؛ یکی از نسخه‌های خطی مصور در باب علوم غریبه است که  در آناتولی در سال 671 و 672 قمری به خط مؤلف و با 51 نقاشی از کاتب نسخه تصویرگری شده است. تلفیق علوم لیمیا، هیمیا، سیمیا و احکام نجوم در شکل‌گیری این کتاب تأثیر داشته است. تصاویر این نسخه ارزش زیادی دارند چراکه اطلاعات گسترده‌ای از اعتقادات مشایخ مسلمان آسیای صغیر، در دوره سلجوقی در اختیار ما قرار می‌دهد. هدف از این پژوهش بررسی مفهوم نگاره مردی سوار بر پرنده در نسخه دقایق الحقایق بر اساس رویکرد آیکونولوژوی پانوفسکی است. آیکونولوژی دارای سه مرحله اساسی است که می‌تواند لایه‌های معنایی ظاهری و پنهان نقوش را برای ما آشکار کند. سؤال‌هایی که در این زمینه مطرح می‌شوند: 1. تصویر مردی سوار بر پرنده در این کتاب بر اساس رویکرد آیکونولوژی بر پایه چه اعتقاداتی شکل‌گرفته است و 2. آیا این اعتقادات منشایی ایرانی دارد؟ ریشه اصلی تصویر مردی سوار بر پرنده بر اساس رویکرد آیکونولوژی را در کجا می‌توان یافت؟ اهمیت و ضرورت بررسی تصاویر این نسخه آشنایی با اعتقادات پیشینیان و تصویرگری علوم غریبه در قرن هفتم است. برای پاسخ به این سؤال از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و گردآوری کتابخانه‌ای استفاده‌شده است. پس از توصیف نقش مرد سوار بر پرنده و مطالعه متن کتاب، مصادیق تصویری در سایر نسخه‌ها گردآوری‌شده است تا به کمک آن‌ها بتوان علت استفاده از چنین مضمونی را دریافت و ریشه‌های پنهان تصویری مرد سوار بر پرنده را تفسیر کرد. مهم‌ترین نتیجه پژوهش علت استفاده از چنین نقش‌مایه‌ای را مرتبط با مفاهیم کیهان‌شناختی هند می‌داند. این نقاشی احتمالاً باید از غاز مرکب برهما -خدای سیاره مشتری- الهام گرفته باشد و یا از گارودا، مرکب ویشنو که با سیاره عطارد در ارتباط است. UR - https://negareh.shahed.ac.ir/article_3818.html L1 - https://negareh.shahed.ac.ir/article_3818_3d72bd39a9ef529a167abc68795780ff.pdf ER -