TY - JOUR ID - 1173 TI - خوانش نگاره معراج پیامبر (ص) اثر سلطان محمد از منظر اصول ادراک دیداری گشتالت JO - فصلنامه نگره JA - NEGAREH LA - fa SN - AU - باباخان, سلیمه AU - کامرانی, بهنام AD - کارشناس ارشد تصویرسازی AD - استادیار دانشکده هنرهای تجسمی Y1 - 2020 PY - 2020 VL - 15 IS - 53 SP - 83 EP - 97 KW - معراج KW - سلطان محمد KW - نگارگری KW - نظریه‌گشتالت DO - 10.22070/negareh.2020.1173 N2 - معراج رسول اکرم ‌(ص) رایج‌ترین مضمون دینی در حوزه نگارگری ایرانی اسلامی است و در دوره‌های مختلف هنری و تاریخی بارها به ‌تصویر درآمده است. درمیان نگاره‌های معراج، نگاره معراج حضرت ‌رسول(ص) منسوب به سلطان‌محمد از شاهکارهای این حوزه است. نظریه گشتالت در اوایل قرن بیستم ابتدا در حوزه روان‌شناسی مطرح شد و سپس پا به عرصه هنر گذاشت. بر اساس این نظریه ذهن انسان در فرآیند ادراک بصری تمایل به دسته‌بندی و سامان‌دهی عناصر بصری دارد به‌طوری‌که این کلِ سازمان‌یافته با تک‌تک عناصر به تنهایی متفاوت خواهد بود. آنچه در اصول ادراک بصری گشتالت اهمیت دارد، پی‌بردن به ادراک ارتباط است که موجب ترکیب معنادار می‌شود. مقاله پیش‌رو با هدف کشف کیفیت تأثیرگذاری قوانین ادراک دیداری گشتالت بر نگاره مورد بحث جهت شناسایی قابلیت‌های آن در ایجاد ارتباطی سودمند و نیز بررسی میزان پراگنانس برخورداری نگاره در هرکدام از اصول هفتگانه انجام شده ‌است. به طور کلی پژوهش پیش رو در صدد یافتن پاسخی برای سوالات زیر است: کدامیک از اصول ادراک دیداری گشتالت در نگاره معراج اثر سلطان محمد قابل بررسی هستند؟ پراگنانسهر کدام از این اصول چگونه است؟ روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و شیوه جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد پس از تطبیق اصول هفتگانه گشتالت با نگاره مذکور، در پنج مورد شامل اصل مشابهت، اصل مجاورت، اصل تداوم، اصل یکپارچگی یا تکمیل و اصل سرنوشت مشترک با پراگنانس قوی قابل ارزیابی است که با به‌کار بستن هرکدام از این اصول، فرآیند ادراک بصری شکل می‌گیرد. همچنین استفاده (ناآگاهانه) نگارگر از اصول گشتالت، سازماندهی بهتر اجزای تصویر و دریافت آسان‌تر اثر را به همراه داشته که موجب ارتباط فعالانه مخاطب در دوره‌های مختلف با نگاره شده ‌است. UR - https://negareh.shahed.ac.ir/article_1173.html L1 - https://negareh.shahed.ac.ir/article_1173_a95c843b4d01597f5e2102e04b8aec5d.pdf ER -